Vacature: gepensioneerde ambtenaar

Soms vertel ik thuis over mijn werk, bijvoorbeeld aan mijn vader (72). Als oud-ambtenaar bij Waterschap Hollandse Delta kent hij de publieke sector goed en luistert hij altijd geïnteresseerd.

Onlangs vertelde ik hem over een Amsterdamse vrouw (34) die na een auto-ongeluk ernstig lichamelijk letsel opliep. Hierdoor zijn haar verstandelijk vermogens vergelijkbaar met die van een 16-jarige. Haar ouders hebben altijd voor hun dochter gezorgd, totdat zij dat vanwege hun hoge leeftijd niet meer zelf konden. Bovendien maakten ze zich zorgen over wat er met haar zou gebeuren als ze er niet meer zouden zijn. Gelukkig vonden haar ouders een instelling waar hun dochter de juiste zorg kon krijgen. Omdat haar ouders op leeftijd zijn en ze op drie hoog wonen in Amsterdam bekostigde de gemeente een tilservice om haar naar boven te helpen.

Maar toen duidelijk werd dat ze binnenkort in de instelling zou gaan wonen, besloot de gemeente de tilservice per direct stop te zetten. Dat leek logisch, want als de dochter daar zou verblijven, was de service bij haar ouders niet meer nodig. Maar de dochter die niets anders kent dan haar ouders en hun woning kan niet aarden in de instelling en dreigt terug te moeten naar huis. Haar behandelaren adviseren een overgangsperiode: dochter zou in het weekend naar huis gaan en doordeweeks in de instelling verblijven. De tilservice moest dus nog even doorlopen.

Toch besloot de beleidsjurist van de gemeente Amsterdam om de tilservice direct te stoppen, tot frustratie van de uitvoerende ambtenaren die het meeste contact met het gezin hadden. De situatie was volgens de beleidsmedewerker niet urgent of schrijnend genoeg. De ouders en de uitvoeringsambtenaren liepen vast, maar de gemeente hield voet bij stuk. In paniek belden de ouders met mijn bureau. Terwijl er een bezwaar liep, hebben wij op de achtergrond geprobeerd via bureaucratische ‘diplomatie’ een oplossing te vinden.

Uiteindelijk liet de gemeente haar starre houding varen en kwam er zelfs een structurele oplossing: een traplift, zodat de dochter altijd naar boven kan bij haar ouders. Opmerkelijk detail: de ouders hadden hier vanaf het begin om gevraagd, maar steeds te horen gekregen dat het niet mogelijk was. Met een ogenschijnlijk simpele constructie is hiermee veel leed bespaard.

Ik vertelde mijn vader dat we deze zaak nog gaan bespreken met de betrokkenen van de gemeente, om te begrijpen waarom het zo is gelopen. Maar ik verzuchtte ook dat er veel meer van dit soort voorbeelden zijn van bureaucratisch leed, in allerlei varianten. De behandeling van aanvragen voor eenvoudige dingen zoals de verlenging van een paspoort gaat over het algemeen razend goed. Maar daar waar een extra stap nodig is – bijvoorbeeld om een situatie, signaal of klacht beter te begrijpen - kan het al snel in het honderd lopen als je er steeds met een haastige, vernauwde blik naar blijft kijken.

Als een beleidsjurist per dag 100 snelle beslissingen neemt die goed uitpakken dan kan nog steeds die ene situatie zoals die van de tilservice waar je met rust naar had moeten kijken, een bureaucratisch ongeval opleveren. Zo’n professionele beoordelingsfout kan in de (sociale) media terecht komen en de reputatie van de gemeente een knauw geven, zelfs als het feitelijke presteren in die 99 andere gevallen prima in orde was. Daarom hamer ik als ombudsman op maatregelen die je als gemeente helpen om die ene casus sneller in vizier te krijgen, snel op te lossen en het succesvol oplossen ervan te vieren. Denk aan een bureaucratisch noodnummer.

Terwijl ik zo vertelde, bedacht ik me dat mijn vader met pensioen is, net als veel andere Nederlanders, en veel tijd en ervaring heeft. Hij zei dat hij best weer iets maatschappelijk relevants zou willen doen, iets met verantwoordelijkheid. Toen kreeg ik een idee: wat als een gemeentelijke organisatie zijn gepensioneerde ambtenaren vraagt om een dag in de week bij te springen? Zij hebben de ervaring en de tijd om vragen te stellen. Misschien willen ze wel een dagje meekijken in complexe vastgelopen casus als ‘dwarskijker’? Invallen bij de klachtencoordinatie bij ziekte personeel? Of een bureaucratische noodnummer bemensen? Zij zouden een waardevolle ondersteuning kunnen zijn voor het tijd en energievretende denkwerk dat soms nodig is, maar waar een jongere generatie ambtenaren niet altijd aan toekomt.

Mijn vader ziet het wel zitten.