Eigen regie van wie?

Deze weken trekken we de eerste lessen uit twee jaar Corona-beleid in Nederland. Het is niet moeilijk te bedenken dat deze hard zullen zijn. Belangrijker is echter of ze ook echt leerzaam gaan zijn.

Harde kritiek leveren kunnen we goed. Maar of we daar met z’n allen uiteindelijk anders van in de wedstrijd komen te staan, blijft vaak een groot vraagteken. Het Corona-beleid levert in ieder geval mooi lesmateriaal op voor organisaties die drukdoende zijn met hun vitaliteitsbeleid. Organisaties die het ziekteverzuim van hun medewerkers dolgraag vóór willen zijn en die inzetten op vitaal en (werk)gelukkig personeel. En die vitaliteit en dat werkgeluk moeten die medewerkers dan bij voorkeur voor zichzelf zien te creëren…

Eigen regie noemen we dat. Medewerkers zelf aan het stuur van hun welzijn. Met daarnaast de organisatie in een ondersteunende rol. Klinkt goed, maar valt heus niet mee! U herinnert zich vast nog hoe Mark Rutte en Hugo de Jonge ons állemaal aan het ondersteunen waren in ons welzijn. Hoe zij regelmatig hebben geprobeerd ons aan te spreken op onze eigen verantwoordelijkheid. ‘Bij grote drukte in de winkelstraat – keer om en ga op een rustiger moment’. Om vervolgens bij het achtuurjournaal massa’s mensen voor de Bijenkorf te zien staan, die toch écht wel – juist op dat moment – hun kerstinkopen moesten doen. Mensen zitten vaak helemaal niet te wachten op goedbedoelde adviezen. Ze voelen meestal ook haarfijn aan dat er toch een bepaalde mate van dwang achter zit. Dit overtuigt hen des te meer dat ze nog altijd zélf over hun keuzes gaan.

Organisaties die bezig zijn met vitaliteitsbeleid lopen over diezelfde evenwichtsbalk. Ze zéggen tegen hun mensen dat zij (uiteraard) over hun eigen welzijn gaan. Maar intussen worden er maatregelen bedacht en faciliteiten klaargezet, die toch duidelijk een bepaalde kant op wijzen. Ongeveer net zo duidelijk als de getekende voetjes op de vloer richting het trappenhuis. Bedoeld om jou en mij NIET in de lift te laten stappen. Als je toch al van de afdeling ‘fit en sportief’ bent, dan neem je nátuurlijk die trap. Maar wie daar minder van is, die banjert gewoon over die voetjes heen – denkt intussen ‘bemoei je met je eigen zaken’ – en die stapt triomfantelijk de lift in. Juist de doelgroep die je wilde bereiken, doet niet mee. Erger nog, die schiet nogal eens in de weerstand. Een fenomeen waar gedragswetenschappers je alles over kunnen vertellen.

Hoe ‘zacht’ het onderwerp vitaliteit ook oogt en klinkt; in werkelijkheid is het een spijkerhard weerstandsthema. Het raakt ons namelijk rechtstreeks in onze autonomie. Precies op een plek waar ons sterkste verzet zit. Eigen regie op vitaliteit gaat dan ook alleen maar werken, als ieder van ons er écht zelf invulling aan kan geven. Moet ik dan voor alle denkbare vitaliteitsbehoeften iets klaar hebben staan? hoor ik u denken. Een onmogelijke opgave lijkt mij. Maar, wat wél kan is het goede gesprek hierover faciliteren! Met oprechte aandacht luisteren, vragen stellen over wat iemand zélf denkt te kunnen doen en aanmoedigen dat dit ook gaat gebeuren. Volg iemands positieve acties in de loop van de tijd en blijf aanmoedigen. En gun iemand een goede coach, als de gedragsverandering toch een maatje te groot blijkt te zijn.

Van harde kritiek gaan we heel misschien iets leren… Van warme aandacht, aanmoediging en soms een handje hulp, gaan we zéker iets leren.