Geen ruimte voor moeders in de politiek

Ik ben weer terug van zwangerschapsverlof. In januari ben ik moeder geworden van zoon James. Dat het moederschap alles in perspectief zet is een understatement - en ook professioneel houdt het onderwerp me meer dan ooit bezig. En dus vroeg ik me af: hoe ziet de politiek er eigenlijk uit voor moeders?

Ik werd op m’n wenken bediend, want collega-politicologen deden recent onderzoek naar ouderschap in de Duitse Bundestag. Ze zagen dat vrouwelijke parlementariërs vaker ongetrouwd zijn, en ook minder vaak kinderen hebben vergeleken met hun mannelijke collega’s. En nee, laat hun analyse zien, die uitkomsten berusten niet op toeval.

Hoe staat het er in Nederland voor met de aantallen moeders in de politiek? Bij mijn weten ontbreekt zo'n onderzoek als in Duitsland hier nog. We hebben wel wat incidenteel bewijs. Zo was het pas bij de installatie van de huidige Tweede Kamer anno 2023 dat er een akkefietje plaatsvond: want hoe moest dat met de zwangere vers verkozen Kamerleden? Maar liefst drie in totaal! Hoe moesten die in vredesnaam ingezworen worden tijdens hun zwangerschapsverlof? Want om vervangen te kunnen worden voor hun verlof moesten ze wel eerst ingezworen worden. Het inzweren moest fysiek, in de Tweede Kamer, in Den Haag. Daar was nog niet eerder over nagedacht. Daarbovenop kwam nog dat twee van de drie Kamerleden al met verlof waren, en dus opnieuw een periode van vier maanden vervangen zouden moeten worden, tegen hun zin in. Het verdiende allemaal geen schoonheidsprijs.

In het onderzoek in Duitsland valt het de onderzoekers op dat veel parlementariërs zwijgen over hun kinderen in biografieën op de website van de Bundestag. Stroken onze verwachtingen van serieuze politici wel met moederschap? Enerzijds kan een moeder als politicus herkenbaar overkomen en juist een grote doelgroep (moeders) aanspreken. Anderzijds lijken ze, door de informatie weg te laten, juist hun commitment te willen laten zien aan hun partij en kiezers, speculeren de onderzoekers.

Een blik op de website van de Tweede Kamer bevestigt dat ook hier moederschap (of vaderschap overigens) eigenlijk altijd weggelaten wordt. Terwijl daar best plek voor zou zijn, onder de uitgebreide biografieën die er zijn van elk Kamerlid. De communicatieafdeling van de Tweede Kamer mag hier wat mij betreft best achteraan. Want als er vaders en moeders in de Tweede Kamer zijn, is het goed ze zichtbaar te maken.

Een andere mogelijkheid is dat er ook nog eens weinig moeders in de Tweede Kamer zitten. In mijn eigen onderzoek komt het beeld naar voren dat moeders zich vaak terugtrekken uit of afwenden van de politiek. Een geïnterviewde vrouwelijk wethouder zei daarover: ‘Het is nogal een baan hè, het is 80 uur in de week. Dat zijn wel de inspanningen die je daarvoor doet, dus met een gezin combineren is altijd lastig. Dat gaat toch altijd nog net iets anders dan voor vrouwen met kinderen. Maar ik heb geen kinderen, dat maakt uit. En het valt op dat het merendeel van vrouwen die voor een inhoudelijke carrière kiest, geen kinderen heeft”.

We kunnen in Nederland het beeld wel bevestigen dat uit het Duitse onderzoek naar voren komt. Er zijn überhaupt weinig moeders die ook politica zijn en als ze er al zijn is dat onzichtbaar. Mijn eindoordeel: tot nu toe is er nog te weinig ruimte voor moeders in de Nederlandse politiek.