Schoonheidsfoutje cao gemeenten

Eindelijk is het dan zover! Het ‘Cao-akkoord gemeenten 2013 – 2015‘ bijt het spits af op een in de ambtenarenwereld gevoelig onderwerp. Salarissen van ambtenaren die zonder voorafgaand ontslag worden herplaatst op een lagere functie mogen overeenkomstig worden verlaagd, mits dat in een sociaal statuut of sociaal plan is geregeld. Aldus het in dat akkoord opgenomen nieuwe artikel 3:5, vier de lid van de CAR-UWO. Een bijna revolutionaire omwenteling in de ambtelijke wereld, waarin het tot heden immers de norm was dat ambtenaren in die situatie steeds en voor onbepaalde tijd het hogere salaris behielden dat bij hun oude functie behoorde.

Demotie zonder salarisverlaging bevat voor ambtenaren ook nauwelijks prikkels tot mobiliteit. Terwijl het voor overheidswerkgevers, zeker bij frequente toepassing, leidt tot spanning tussen de salarissen die zij hun ambtenaren betalen en de arbeidsprestaties die zij daarvoor terug krijgen. Dat zijn financiële voorzieningen die veel gemeenten onder de huidige bezuinigingsdruk niet veel langer kunnen volhouden. Het cao-akkoord zal in veel gemeentehuizen op dat onderdeel dan ook met een zucht van verlichting zijn verwelkomd.

Is het echter wel echt goud dat hier blinkt? Het nieuwe artikel 3:5, vierde lid CAR-UWO richt zich namelijk tot ambtenaren in een reorganisatie die met toepassing van hoofdstuk 10d van de CAR-UWO worden herplaatst en dat zijn alleen boventallig verklaarde ambtenaren. Uit vragen aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) weten we inmiddels ook dat dit artikel zo letterlijk dient te worden gelezen als het er staat. Dat betekent dus dat het salaris van de ambtenaar die in de reguliere herplaatsingsronde meteen een andere lagere functie krijgt toegewezen niet kan worden bijgesteld. Hij wordt immers niet eerst boventallig.  
 

Hierdoor ontstaat een volstrekt onbegrijpelijke en ongerechtvaardigde tweedeling tussen ambtenaren die bij een reorganisatie zijn betrokken. De ambtenaar die het geluk heeft meteen een nieuwe functie te krijgen, ook al is het een lager gekwalificeerde functie, merkt daar financieel niets van. Zijn collega die eerst boventallig wordt verklaard – al is het maar één dag - en daarna dezelfde stap naar een lager gekwalificeerde functie maakt, ziet zijn salaris meteen neerwaarts aangepast aan de nieuwe functie. Veel ambtenaren zullen dus terecht proberen  ten koste van alles meteen in de eerste herplaatsingsronde een nieuwe functie te bemachtigen. Het zal de sfeer in reorganiserende gemeentehuizen zeker niet ten goede komen. 
 

Voor colleges van burgemeester en wethouders die deze ongerechtvaardigde tweedeling niet willen laten ontstaan zit er niet veel anders op dan in hun sociaal statuut of sociaal plan meteen ook op te nemen dat alle bij een reorganisatie betrokken ambtenaren boventallig worden verklaard voorafgaand aan de nieuwe functietoewijzingen. Helder is natuurlijk ook dat het lokale georganiseerd overleg uiterst huiverig zal zijn met een dergelijk sociaal statuut of sociaal plan in te stemmen.  
 

De vraag is nu natuurlijk of de vertegenwoordigers van het College van Arbeidszaken en de centrales van overheidspersoneel in het Sectoroverleg Gemeenten zich deze ongewenste tweedeling gerealiseerd hebben? Dat men hier een soort van ‘bewuste schijnconstructie’ in het leven heeft willen roepen is uiteraard weinig aannemelijk. Hoe dan ook is het dringend noodzakelijk dat deze rechtspositionele tijdbom wordt ontmanteld voordat die ongelukken veroorzaakt. Bijvoorbeeld bij gemeenten die ondanks het onbegrijpelijke karakter van deze tweedeling onder druk van de bezuinigingsnoodzaak toch een dergelijke voorziening in hun sociaal plan of statuut opgenomen willen zien. Juridisch mag het vanaf 1 januari 2016, maar onwenselijk blijft het natuurlijk wel.
 

Dus Sectoroverleg Gemeenten: chapeau voor jullie moed dit heikele onderwerp in potentie gemoderniseerd te hebben, maar repareer wel snel je schoonheidsfoutje. Bij arbeidsonrust van deze snit is niemand in de gemeentehuizen gebaat!