Eindhoven moet geld afscheid ambtenaren jaarlijks inzetten

De gemeente Eindhoven moet het budget dat vrijkomt na het afschaffen van de afscheidsgratificatie structureel inzetten voor het personeelsbeleid – en niet eenmalig zoals het college wilde. Dat heeft het gerechtshof ’s-Hertogenbosch bepaald in een procedure die was aangespannen door twee vakbonden.

Versoberen

De gemeente Eindhoven streeft er sinds 2011 naar de arbeidsvoorwaarden van de ambtenaren te versoberen en vereenvoudigen. Afspraken daarover staan in een convenant. Een van de zaken betreft de afschaffing van de afscheidsgratificatie. Het budget dat hierdoor vrijkomt wordt gebruikt voor een ‘duurzaam leeftijdsbewust personeelsbeleid’ – er komt een Eindhovense Zilverpool voor boventalligen, een Generatiepact en een Maatwerkregeling. De afscheidsgratificatie kostte de gemeente in 2015 – het laatste jaar waarin dat werd uitgekeerd – 450.000 euro.

Structureel

Maar er ontstaat discussie met de vakbonden FNV en CNV: die eisen dat dit bedrag structureel ten goede komt aan het personeelsbudget, de gemeente staat op het standpunt dat dit slechts éénmalig hoeft te gebeuren. Daarover procedeerden ze bij het gerechtshof ’s-Hertogenbosch, die daarover eind maart uitspraak deed. De vakbonden verwijzen naar de uitgebreide onderhandelingen die zijn gevoerd tussen de werknemers- en werkgeversdelegatie binnen het georganiseerd overleg.

Jaarlijks

In het convenant staat dat het budget van de afscheidsgratificatie 2015 wordt ‘geoormerkt’ en wordt ‘overgeheveld’ naar het volgende jaar. Volgens de vakbonden wordt hiermee bedoeld dat dit budget jaarlijks wordt aangewend voor de arbeidsvoorwaarden. De gemeente Eindhoven voert hiertegen aan dat het woord ‘jaarlijks’ in het convenant ontbreekt omdat het juist de bedoeling was om het budget van gratificatieregeling eenmalig in te leggen in de Maatwerkregeling en het Generatiepact.

Eenmalig

Het hof constateert echter dat ook het woord ‘eenmalig’ in het convenant ontbreekt. Wanneer de gemeente de intentie had om af te spreken dat slechts eenmalig een bijdrage wordt betaald, had de gemeente dat duidelijk in de schriftelijke afspraken met de vakbonden moeten vastleggen, ook omdat andere budgetten voor arbeidsvoorwaarden wel structureel waren. Om die reden mochten de vakbonden erop vertrouwen dat het vrijgekomen afscheidsgratificatiebudget structureel naar de arbeidsvoorwaardenregeling ging. 

Geen bezuiniging

De gemeente had daar zelf ook aanleiding toe gegeven nadat op intranet een bericht was geplaatst waarin stond dat het afschaffen van de afscheidsgratificatie – bedoeld voor medewerkers bij volledig ontslag wegens arbeidsongeschiktheid of ouderdomspensioen – geen bezuinigingsmaatregel is: ‘De werkgever wil dit vrijgekomen budget inzetten ten behoeve van boventallige (60+) medewerkers om hen aan het werk te houden.’ Iets dergelijks schreef het college ook aan een brief aan de gemeenteraad. De gemeente voert nog aan dat in andere gemeenten waar de gratificatieregeling ook is afgeschaft, is gekozen voor een afbouwperiode zonder structurele bijdragen. Maar de afspraken die elders zijn gemaakt zijn volgens het hof niet relevant voor de uitleg van de afspraken die aan de orde zijn in deze procedure en zoals die tussen partijen zijn gemaakt.

Moeilijk doen

Kortom, naar het oordeel van het hof mochten de vakbonden de afspraken zo opvatten dat de gemeente door het wegvallen van de afscheidsgratificatie een structurele bijdrage van jaarlijks 450.000 euro dient te leveren aan de financiering van de invulling van het Generatiepact en de Maatwerkregeling. Volgens Pieter Bots, senior juridisch adviseur bij CNV Connectief, was de gemeente Eindhoven ‘de enige werkgever die zo moeilijk deed’. ‘Dit heeft een enorme geschiedenis. Het begon rond 2014 toen een grote reorganisatie was aangekondigd. De gemeente had enorme tekorten, met name omdat er veel extern personeel werd ingehuurd. De gemeente wilde tekorten oplossen door onder andere geen kerstpakketten meer te versturen. De kwestie van de afscheidsgratificatie speelde overigens alleen in Eindhoven.'