Euroscepsis hinderpaal om van EU te profiteren

Angst voor kritiek op bestuurlijke of ambtelijke bezoeken aan Brussel is voor sommige gemeenten een reden om maar helemaal niets met de Europese Unie te doen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Huis der Nederlandse Provincies.

Capaciteitsprobleem

Een bevinding uit het onderzoek naar de mate van Europeanisering bij decentrale overheden is verder dat gemeentelijke en provinciale agenda´s steeds meer afhankelijk zijn van Europese initiatieven en een gemeentelijke en provinciale langetermijnvisie vergen. Een andere bevinding in het rapport ´Van ad hoc naar vanzelfsprekend, hoe Nederlandse gemeenten en provincies inspelen op Europese integratie´ is dat vooral de kleinere gemeenten ad hoc met Europe bezig zijn. Dit met name vanwege capaciteitsproblemen.

Toeristen

Europeanisering zien de onderzoekers als het vrijwillig aangaan van steeds nauwere economische, sociale en politieke banden in Europa. Ze onderscheiden daartoe vijf dimensies: organisatieaanpassing door bijvoorbeeld een EU-eenheid op te richten, voldoen aan Europees recht, proberen Brussels beleid te beïnvloeden, samenwerking met Europese netwerken, en de regio in de Europese markt te zetten door bijvoorbeeld in te spelen op buitenlandse bedrijven, kennisinstellingen of de komst van studenten of toeristen.

Menskracht

Uit een gehouden enquête, waarop 107 gemeenten en de provincies reageerden, ontstaat het beeld dat de gemeentelijke verwevenheid met de Europese Unie nog vrij beperkt is.

Angst voor kritiek op werkbezoeken vormt één reden dat gemeenteraden of provinciale staten niet geïnteresseerd zouden zijn in de Europese Unie. Andere redenen zijn de verwachting dat het rijk en de decentrale koepels – de VNG en het Huis der Nederlandse Provincies – het wel oplossen en dat het aanvragen van subsidies (te) veel menskracht kost.

Subsidies

De gemeenten die wel bewust inzetten op de Europese Unie geven juist het omgekeerde aan: zij willen beleid beïnvloeden, voorbereid zijn op wetgeving of staatssteunregels en vergunningen en aanbestedingen juridisch waterdicht hebben. Deze gemeenten zeggen Europa onder andere nodig te hebben voor subsidies.

Ambtenaren

De onderzoekers concluderen dat provincies veel meer verweven zijn met Europa dan gemeenten. Provincies kunnen meer tijd en geld beschikbaar kunnen en hebben meer taken die te maken hebben met Europa, zoals natuurbescherming, milieu en leefbaar platteland. De onderzoekers raden onder andere aan van Europa een standaardonderdeel te maken van het inwerk- en opfrisprogramma van beleidsambtenaren, politici en bestuurders. Verder zou het Kenniscentrum Europa Decentraal een zogeheten Europa-schouw bij een provincie of gemeente ‘thuis’ kunnen doen.