Integratie vluchteling vooral lokale uitdaging

Het huidige vluchtelingenvraagstuk is een integratievraagstuk in wording. Omdat integratie een lokaal proces is, maar ook omdat feitelijk nauwelijks nog sprake is van een nationaal integratiebeleid, zal dit vooral op de schouders van lokaal bestuur komen.

In een essay in Binnenlands Bestuur van deze week schrijft universitair hoofddocent bestuurskunde Peter Scholten van de Erasmus Universiteit Rotterdam dat het maar de vraag is of lokale overheden momenteel voldoende toegerust en voorbereid zijn op de integratie van deze nieuwe migranten. Veel meer dan nieuwkomers die in de jaren ’80 of ’90 naar Nederland kwamen, zullen de vluchtelingen van nu op zichzelf zijn aangewezen om een plek in de samenleving te vinden.

Tijdig investeren
Een visie op de integratie van vluchtelingen ontbreekt nog. Ongetwijfeld komt dit mede door de huidige focus op opvang, op de voortgaande vluchtelingenstroom zelf, en de instandhouding van de ‘mythe van tijdelijkheid.’ Echter, integratie is een zeer langdurig proces, en daarom is volgens Scholten het tijdig investeren in integratie geboden. Juist gegeven het grotendeels ontmantelde integratiebeleid, ligt er een belangrijke uitdaging voor het lokaal bestuur om aan vluchtelingen een realistisch perspectief op integratie te bieden. Het lokale niveau, met name dan de steden, is ook het meest gepaste niveau om integratie te bevorderen. Dat is waar migranten onder meer naar school gaan en werk vinden.

Arbeidsmarktkansen
Zonder terug te vallen in een geïnstitutionaliseerd doelgroepenbeleid van de vorige eeuw, zijn er diverse maatregelen mogelijk die feitelijk een tijdelijke intensivering van algemeen beleid behelzen, gericht op de specifieke toestroom waarmee gemeenten zich momenteel geconfronteerd zien. Deze maatregelen hebben volgens de Rotterdamse bestuurskundige betrekking op het snel bevorderen van taalonderwijs, het aanpassen van inburgeringsbeleid aan deze nieuwe doelgroep, het fors inzetten op arbeidsmarktactivering – onder meer door werkstages en creatieve vormen van arbeidsbemiddeling – , huisvesting gericht op contact en arbeidsmarktkansen, en specifieke ondersteuning voor onderwijs.

Negatieve beeldvorming
‘Een les uit het verleden van het integratiebeleid is dat men geen overspannen verwachtingen moet hebben van wat overheidsbeleid op dit terrein direct kan verwezenlijken. Echter, het uitblijven van investeringen in integratie kan ertoe leiden dat men later de rekening gepresenteerd krijgt en er wellicht opnieuw een maatschappelijk debat over integratie nodig blijkt; ‘penny wise but pound foolish’, aldus Scholten. ‘Een gepaste aanpak van integratie kan er juist voor zorgen dat migranten een positieve bijdrage aan de samenleving leveren, dat negatieve beeldvorming wordt voorkomen, en dat de Nederlandse samenleving de kansen die de komst van vluchtelingen met zich meebrengt ook optimaal benut.’

Lees het complete essay van Peter Scholten in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week. (inlog)