Plasterk: landelijk steunpunt onderzoek integriteit

Er komt een landelijk Steunpunt Integriteitsonderzoek. Alle bestuurslagen kunnen er terecht met vragen over hoe te handelen bij vermoedens van integriteitsschendingen door een bestuurder of (top)ambtenaar.

Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken (BZK) heeft de Tweede Kamer deze week gemeld dat zo’n steunpunt er per 1 januari 2015 zal zijn. Het wordt ondergebracht bij BIOS, het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector.

Beperkte taak

Plasterk wijst er in zijn brief aan het parlement op dat de bemoeienis van het Steunpunt zich ‘nadrukkelijk beperkt’ tot de advisering over procesmatige aspecten van de integriteitskwesties. Het Steunpunt zal op aanvraag adviseren over de aanpak en afhandeling van signalen over vermoedens van integriteitsschendingen van politieke ambtsdragers, in het bijzonder over de wijze waarop een feitenonderzoek dient te verlopen. Daarnaast krijgt het Steunpunt taken als het leggen en onderhouden van contacten met instanties die zich bezighouden met het doen van persoonsgerichte onderzoeken, de uitwisseling van kennis- en expertise met eventuele landelijke en regionale netwerken, het ten behoeve van analyse en onderzoek op hoofdlijnen anoniem registreren van de zaken waarover wordt geadviseerd, het signaleren van ontwikkelingen en patronen op basis van opgedane ervaringen en contacten met adviesvragers en het geven van algemene voorlichting over de zorgvuldige aanpak en afhandeling van signalen over vermoedelijke integriteitsschendingen van politieke ambtsdragers en de ambtelijke top.

Geen nationale instelling

Bij motie was door de Kamer gevraagd de mogelijkheid van een nationale instelling voor onderzoek naar vermoedelijke integriteitsschendingen in het openbaar bestuur. Volgens Plasterk blijkt uit onderzoek louter behoefte aan een laagdrempelig advies- en expertisepunt. Een nationale instelling is volgens hem niet de meest voor de hand liggende oplossing. Wel leek er na raadpleging van onder andere commissarissen der koning, koepelorganisaties en beroepsverenigingen in het openbaar bestuur aanleiding te zijn voor de verdere ondersteuning van overheidsorganisaties bij hun rol als opdrachtgever van integriteitsonderzoeken door externen. Zij pleitten volgens de minister niet voor het optuigen van een aparte instantie voor onderzoek naar integriteitsschendingen. Dat zou volgens hen een zware, regulerende maatregel zijn. De verantwoordelijkheid voor het doen van integriteitsonderzoek zou niet bij een aparte instantie moeten worden belegd, maar de rol en verantwoordelijkheid van de bestuursorganen als opdrachtgever moeten worden versterkt. Plasterk sluit zich daarbij aan.

Burgemeestersgame

Behalve de oprichting van een Steunpunt, zet de minister in op verdere professionalisering en ondersteuning van bestuursorganen in hun rol van opdrachtgever bij het doen en uitzetten van integriteitsonderzoeken. Zo komt er een modelonderzoeksprotocol. Dat moet een goede basis bieden om het onderzoek naar integriteitsschendingen ‘op een zorgvuldige en meer eenduidige wijze te structureren.’ Verder moet er extra aandacht komen voor ervaringswisseling, opleiding en training. De minister verwacht wat dat betreft veel van een nieuwe versie van de zogenaamde Burgemeestersgame, waarmee het mogelijk wordt te oefenen in een digitale setting met verschillende scenario’s en dilemma’s op integriteits-gebied. Dat kan worden benut als aanjager van de discussie binnen de gemeente. Het instrument is naar verwachting begin 2015 gereed.