Spiegelen aan bestuurders
Het onderzoek naar het bestuurlijk functioneren van de dienst toeslagen van de Belastingdienst houdt veler gemoed nog steeds bezig. En terecht. Alle partijen kunnen worden gevraagd bij te dragen aan de spoedige oplossing ervan, maar óók om bij zichzelf te rade te gaan wat hier toe heeft geleid. Parlement en kabinet, topambtenaren en uitvoerende medewerkers, rechterlijke macht en anderen – allen mag worden gevraagd in de spiegel te kijken welke rol men heeft gespeeld, waar men steken heeft laten vallen en wat men hiervan leert. Hoe pijnlijk ook.
Moderne versie van Machiavelli
In de spiegel kijken en reflecteren is een goed gebruik dat in het verleden al geschiedde doordat grote denkers de zittende, vaak absolute vorsten een spiegel voorhielden. Soms in geschreven vorm, zoals Aristoteles deed, Erasmus of via de nog steeds bekende geschriften van Machiavelli die in De Vorst de Italiaanse leiders naar zichzelf liet kijken. Hield Machiavelli hen voor vooral pragmatisch te zijn, anderen doen meer een appèl op de morele kant van leiderschap en de integriteit van de leider.
Wijsheid, rechtvaardigheid, moed en matigheid zijn vier kernwaarden uit de oudheid, de kardinale deugden die leiders een spiegel kunnen voorhouden. Soms worden er drie recentere deugden aan toegevoegd; geloof, hoop en liefde. Van de hand van de ervaren bestuurder Gabriël Anthonio, die recent zijn bestuurdersrol in de GGZ en later de jeugdzorg in Friesland verruilde voor het adviseursvak, naast zijn werkzaamheden als hoogleraar, verscheen een eigentijdse vorstenspiegel. Aan de hand van de genoemde zeven kernwaarden of deugden daagt hij hedendaagse leiders uit te reflecteren op hun leiderschap. Niet alleen de allerhoogsten in rang, maar iedereen die een positie heeft waarmee hij macht of invloed uit kan oefenen, zoals zovelen in ons openbaar bestuur.
Het is een ambitieuze poging van Antonio om dit project aan te gaan. Positief is dat hij zich weet te beperken tot zeven compacte en goed toegankelijke hoofdstukken, met aansprekende voorbeelden en ervaringen, mede vanuit zijn eigen loopbaan. Zijn reflectievragen bij elke kernwaarde prikkelen een actieve lezer tot denken of kan een groep van ‘samenlezers’ aansporen hierover een gesprek te hebben. Misschien iets voor leiderschapteams die samen een crisis hebben doorstaan of meer verbinding met elkaar willen aangaan. Nu maar hopen dat juist leiders die te weinig in de spiegel hebben gekeken dit boek cadeau krijgen van mensen die hen nabij zijn en daarna de durf hebben en de moeite nemen om te reflecteren op hun leiderschap.
Citaat uit het boek: ‘Matigheid nastreven levert vaak niet meteen resultaat op, het is een investering in de toekomst’
De vorstenspiegel door Gabriël Anthonio, uitgeverij Boom, 2020, 19,50 euro
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.