'Ik ben een kind van het platteland’

Oud-gedeputeerde in Friesland Sietske Poepjes bepleit in haar nieuwe boek het vieren van de regionale eigenheid. ‘Een zelfverzekerde eigenheid kan werken als vaccinatie tegen gevoelens van onmacht. Doordat we onze wortels kennen, zijn we niet bang voor andersdenkenden.’

Openbaring

Bij café De Zwaan in Makkum is het goed vol met zomerfietsers. Buiten het seizoen is het café de stopplak voor de Friezen. Kaartje leggen, kletse, biljarten én schrijven. Afgelopen zomer en najaar zetelde Sietske Poepjes (44) regelmatig in een hoekje van het bruine café om er te werken aan haar boek over het belang van regionale culturen Eigenheid. ‘Ik had nooit gedacht dat ik schrijven zó leuk zou vinden. We zouden voor 30.000 woorden gaan, het werden er 75.000. Het was een openbaring. En toen ik het moest overhandigen … Die zenuwen had ik als gedeputeerde nooit’, zegt Poepjes.

Arend en Sjirrie

De een zoekt zijn toevlucht in een sereen schrijvershuis, de ander zoekt het rumoer van een dranklokaal. Poepjes: ‘Ook in mijn tijd als gedeputeerde werkte ik hier vaak. Niet als de gedeputeerde Poepjes, maar als de dochter van Arend en Sjirrie. Ik ben hier ook nooit de gedeputeerde Poepjes geweest. Ik vind het fijn om te werken in een omgeving waarin de diehard Makkumers biljarten, mensen aan de bar een praatje maken, iemand aan de stamtafel de krant leest. Ik heb afleiding nodig. Beetje naar buiten kijken, wat praten. Dat inspireert mij. Altijd Rivella in een wijnglas.’

Waterpoort

Alleen, De Zwaan staat niet op de voorkant van haar nieuwe boek, wel de Sneker Waterpoort. Poepjes: ‘De Zwaan is leuk, maar niet per se anders. Durf anders te zijn, wees trots op je eigenheid – daar gaat mijn boek over. Anders is Fryslân, en het symbool voor mij van Fryslân en het water is de Waterpoort. Sneek is ook de stad waar ik kwam toen ik voor het eerst het dorp uitging. In Sneek stapte ik van het erf in het andere. In Sneek heb ik geleerd om over grenzen heen te kijken.’

Oekraïners

Poepjes bracht haar moeder vorig jaar naar het Antonius Ziekenhuis in Sneek. ‘Ik zag de bushalte waar ik als scholier zat; er was niets veranderd. De school is er ook nog. De halte had exact hetzelfde uiterlijk en hetzelfde meubilair. Maar opeens zag ik daar Oekraïners. De buitenwereld kwam binnen in een onveranderde wereld, maar dat deerde niet. Het nieuwe kon worden omarmd dankzij onze zelfverzekerde eigenheid.’

Levenshouding

Sietske Poepjes: ‘En dát is het verschil tussen mensen met een eigen regionale identiteit en mensen met een stedelijke achtergrond. Fryslân is niet alleen een landschap of een plek. Het is ook een idee. Een levenshouding en een gevoel. In Friesland, en in andere delen van Europa waar ik als gedeputeerde mocht zijn, wordt de eigenheid als een plus gezien. Dat is het zwaartepunt waar je altijd naartoe wordt getrokken. Die eigenheid is niet per se onveranderlijk, maar ergens ook weer wel. Je gebruikt die eigenheid om al het andere en het nieuwe te meten en te wegen.’

Boei

Goed ontwikkelde regionale eigenheid is geen benauwend keurslijf, zoals de randstedeling wellicht denkt, maar een boei waaraan je je kunt vastklampen, ‘te midden van golven van onmacht en onzekerheid op een zee van gelijkvormigheid’, aldus de oud-gedeputeerde in Friesland in haar boek over het belang van regionale culturen. Sietske Poepjes: ‘Juist door de eigenheid te koesteren, ben je niet bang voor het andere. Je wordt er zelfverzekerder van, niet stuurs of koppig , wat wel gezegd over de Friezen. Koppig in onze eigenheid misschien, maar juist doordat we onze wortels kennen, zijn we milder en niet bang voor andersdenkenden. Meertaligheid leidt ook tot flexibiliteit en verdraagzaamheid, daar ben ik van overtuigd.’

Gekke Friezen

In Hongarije of Groot-Brittannië mag de regionale eigenheid vanuit het regeringscentrum met argusogen worden bekeken, in Nederland is dat anders. De Randstedeling vindt de Friese eigenheid geen bedreiging; ze is eigenlijk wel leuk. En als die gekke Friezen hun eigen taaltje willen spreken, dan doen ze dat toch lekker? De altoos blijmoedige Poepjes kijkt verontwaardigd op van haar Rivella. ‘Die neerbuigendheid, dat lachje. Ik zie het ook in bestuurlijk Nederland. Ik gooide er nogal eens wat Frysk in als gedeputeerde. “O, wat een leuk dialect. Wat schattig.” Maar ze dachten wel: en nou weer fatsoenlijk Nederlands praten.’

Burgemeester

Je kijkt bij De Zwaan om je heen, je kuiert wat over het Achterdiekje, en je denkt: laat die Poepjes maar schuiven, die wordt hier te zijner tijd wel burgemeester. Want Sietske wil graag burgemeester worden. Waarom ze een goeie zou zijn? Poepjes: ‘Ik heb oog voor de mensen die de gemeente besturen, de raad en de wethouders, en ik heb oog voor de inwoners. Je geeft de wethouders en raadsleden maximaal podium, en je laat de inwoners van de gemeente tot hun recht komen. Ook als gedeputeerde heb ik ervoor willen zorgen dat mensen niet ten onder gingen aan bureaucratie en regels.’

Bakrubriek

Maar in Friesland wil ze geen boargemaster worden. Poepjes: ‘Ik ken Fryslân te goed. Het is beter om even weg te zijn van het erf. Ook voor Fryslân. Ik heb op mijn manier bestuurd, maar misschien is er een betere manier. En voor mijzelf is het goed om ergens blanco te beginnen. Waar ik niet die mevrouw ben met die bakrubriek bij Omrop Fryslân, en niet die vrouw die in de haven van Makkum zwemt.’

Eigenheid

Gaat dat lukken met haar Friese identiteit? ‘Juist zou ik zeggen. Ik ben een kind van Fryslân, en daarmee van het platteland. Het Fryske gevoel van verdraagzaamheid en openheid hangt niet vast aan de provincie. Dat zit zo diep in je, dat neem je mee. Daardoor kun je op veel plekken aarden. Misschien niet in Amsterdam, maar wel in de regio’s buiten de grote steden. Tijdens mijn bezoeken als gedeputeerde heb ik ervaren dat de plattelanden van Polen, Hongarije, Italië en Nederland meer met elkaar gemeen hebben dan de steden in die landen. De plattelandsmentaliteit lijkt op elkaar. Openheid, oog hebben voor elkaar, elkaar met rust laten ook. Die eigenheid herken ik ook in Zeeland of Groningen. Van die trots word je alleen maar beter.’

Eigenheid. Het belang van regionale culturen verscheen deze zomer bij uitgeverij Noordboek. Lees het hele interview deze week in BB16 (inlog).