Sas van Gent voorbeeld voor krimpgemeenten

Toekomst
Woningcorporatie Zeeuws Vlaanderen huurde, in samenspraak met provincie en gemeente, het stedenbouwkundig bureau Must uit Amsterdam in. Een jaar lang onderzocht adviseur Robert Broesi de toekomstmogelijkheden voor het vergrijzende stadje. Daarbij ging hij, paradoxaal genoeg, ver terug in de geschiedenis.

Genen
Sas van Gent, ontdekte Broesi, is van oudsher een sluizencomplex dat nauwelijks bewoond was. Later werd dat een vestingstad met grote wallen en versterkingen, en nog weer later een basis voor de suikerindustrie, met fabrieken, spoorwegen en vloeivelden. ‘Ook zonder woningen had het dus een sterke identiteit’, zegt Broesi. Die woningen kwamen er pas na 1950 en naarmate de industrie arbeidsextensiever werd, trokken de mensen weg. ‘Het stadje had een hele pragmatische houding: wat niet functioneerde, werd gesloopt. Die houding zit in de genen van de stad.’

Nut
En die houding zal blijven bestaan, is Broesi’s overtuiging.  ‘Alle verandering moet gericht zijn op het nut, niet omdat het mooi is.’ Eén nieuwe functie voor het vrijkomen van ruimte is waterberging, want het huidige watersysteem voldoet niet. Een andere functie is slopen voor vrije kavels. Die zijn, anders dan de jaren ’50 woningen, nog wel in trek bij nieuwe bewoners.  Tenslotte keek de stedenbouwkundige naar de sociale structuur van het stadje, dat een bloeiend verenigingsleven bleek te hebben. ‘Veel verenigingen hebben behoefte aan ruimte, en niet alleen bebouwde ruimte. Waar woningen gesloopt worden, kunnen straks speelvelden komen.’

Geld
Twee belangrijke zaken zijn nog niet ‘getackled’, geeft Broesi toe. ‘Ten eerste moeten mensen zelf hun verantwoordelijkheid gaan nemen. In Sas is het nu nog teveel: de gemeente en de woningcorporatie moeten het oplossen.’ Het tweede is minstens zo essentieel: geld om de veranderingen te bewerkstelligen. Want hoe minder inwoners, hoe minder geld van het rijk. ‘We moeten met lokale investeerders, het rijk en de provincie om de tafel,’concludeert Broesi. Niet alleen in Sas van Gent. ‘Overal waar de krimp toeslaat.’