Burgemeester werft raadsleden

Het is makkelijk klagen over de kwaliteit van nieuwe raadsleden. Maar ga er maar aan staan: elke vier jaar een zwik gemotiveerde en gekwalificeerde burgers vinden om de politieke kar te trekken. Een minicursus ‘Raadslid worden’ kan helpen. Met de burgemeester voor de klas.

Op weg naar de raadsverkiezingen
Nederland gaat in 2014 naar de stembus om nieuwe gemeenteraadsleden te kiezen. Op weg naar 19 maart besteedt Binnenlands Bestuur aandacht aan een groot aantal aspecten die verband houden met deze verkiezingen.

Oud-burgemeester Gerrit Westerink van Schagen geeft toe: de leraar in hem is nooit echt vertrokken toen hij het Regius College verruilde voor dat van B&W. Bovendien heeft hij een talent om mensen te coachen en weet hij als voormalig raadslid en wethouder ontzettend veel van het onderwerp. Een cursus voor inwoners over lokale politiek was hem dus op het lijf geschreven.

Westerink is niet de enige. In meer gemeenten groeit de overtuiging dat het werven van kandidaat-raadsleden niet alleen een taak is van politieke partijen. De hele gemeenschap heeft belang bij de beste burgers in de raad. En waar landelijke partijen nog wel kunnen rekenen op lokale belangstelling, heeft de groeiende groep lokale fracties soms veel moeite om de kandidatenlijst vol te krijgen met personen die het raadswerk ook daadwerkelijk kunnen vervullen.

ProDemos, het kennis- en informatiecentrum voor democratie en rechtsstaat, helpt gemeenten bij deze zoektocht. Dit voorjaar organiseerde het instituut bijeenkomsten in diverse gemeentehuizen, waar prominenten zoals Johan Remkes, Job Cohen en Winnie Sorgdrager burgers informeerden over lokaal bestuur. Veel andere gemeenten stelden zelf, of met behulp van een toolbox van ProDemos, een cursus samen. Volgens projectleider Huri Sahin van Pro­Demos is daar veel behoefte aan. ‘Met name in kleine gemeenten hebben politieke partijen moeite met het vinden van nieuwe kandidaten, vooral jongeren en vrouwen.’ De inspanning van een gemeente om een cursus of bijeenkomst te organiseren loont, constateert Sahin. Meestal zijn er meer aanmeldingen dan beschikbare plaatsen. En hoewel niet alle cursisten blijven plakken, weet Sahin talrijke voorbeelden te noemen van gemeenten waar zo’n bijeenkomst versterking opleverde voor de partijen.

Neem Tatiana Quist-Koppelaar (30), jurist met een druk leven, die na jaren ‘van alles vinden over de politiek’ tekende voor een passief lidmaatschap van de VVD. Waarschijnlijk was het daarbij gebleven, zegt Quist, als niet in de auto voor het stoplicht haar aandacht werd getrokken door de campagneposter van de gezamenlijke politieke partijen in Waalwijk: Wij willen jou! ‘Ik wilde altijd al iets doen met politiek, maar voelde steeds een enorme drempel. Ik dacht, dat is oude jongens krentenbrood, daar kom je niet tussen zonder de juiste kanalen.’ De oproep op de poster bracht Quist bij een kennismakingsbijeenkomst met de VVD-fractie.

‘Het bleek heel toegankelijk. Ze waren oprecht blij met vers bloed, mensen aan wie de oude rotten hun kennis kunnen overdragen. Een heel warme bijeenkomst, niet het afstandelijke wat ik had verwacht.’ Voor de VVD was het een succesvolle campagne. Zeker vier personen zijn inmiddels actief voor de partij. Quist staat op plaats zeven van de kandidatenlijst. De Waalwijkse VVD heeft nu zes zetels. In de raad komen zou ‘ontzettend leuk’ zijn, maar anders blijft ze zeker op de achtergrond actief.

In Waalwijk kwam het initiatief voor de campagne uit de griffie en de gemeenteraad zelf. In Hendrik-Ido-Ambacht was het de burgemeester die samen met zijn toenmalige collega uit Zwijndrecht een driedelige cursus verzorgde. Met circa 65 aanmeldingen overtrof het aantal belangstellenden ruimschoots de verwachte dertig.

Resultaat? Zes of zeven cursisten lopen inmiddels mee met de diverse fracties. Burgemeesters Jan Heijkoop en Antoin Scholten (inmiddels burgemeester Venlo) pakten het grondig aan. Eerst een cursusavond over staatsinrichting en lokale besluitvorming, met huiswerk voor de tweede bijeenkomst: voorbereiden op een debat over de bouw van een nieuw zwembad, een actuele kwestie.

Heijkoop: ‘Iedereen vertegenwoordigde een denkbeeldige partij en dat gebeurde met verve en emotie. Heel mooi om te zien hoe mensen zich identificeerden met de opvattingen die zij mochten uitdragen.’ De cursus werd afgesloten met een avond over het samenwerkingsverband Drechtsteden en de lokale politieke partijen. Die waren uitgenodigd om aanwezig te zijn, maar mochten zich er tot die derde avond niet mee bemoeien.

Voor oud-burgemeester Westerink uit Schagen gold hetzelfde: een apolitieke benadering. Fracties kwamen er bij zijn cursus niet in. ‘Die gaan toch zitten scouten. Ik wilde dat mensen zich vrij zouden voelen om te kiezen voor het lokale bestuur.’ Westerink besteedde vooral aandacht aan wat van een raadslid wordt verwacht en de valkuilen: de forse tijdsbesteding en stapels stukken lezen. In de twee jaar dat Westerink zijn cursus gaf, leverde het minstens vijftien mensen op die actief zijn geworden in de politiek. ‘In de huidige raad van 29 mensen kan ik er zo zeven aanwijzen die op deze manier zijn binnengekomen.’