Dag aanstelling, hallo arbeidsovereenkomst!

Mr L.S. (Suzanne) van Loon

De Tweede Kamer heeft op 4 februari 2014 met een grote meerderheid ingestemd met het wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren. Daarmee is het wetsvoorstel een grote stap dichterbij definitieve vaststelling gekomen. De enige stap die nog genomen moet worden is dat de Eerste Kamer ook akkoord gaat.

Met het wetsvoorstel wordt beoogd de rechtspositie van ambtenaren en werknemers in de private sector gelijk te trekken. Uitgangspunt daarbij is, dat de arbeidsverhoudingen bij de overheid niet langer verschillen met de verhoudingen in het private bedrijfsleven, met uitzondering van die gevallen waarin er zwaarwegende argumenten zijn om dit niet te doen. Dergelijke uitzonderingen gelden voor onder meer voor de politie, defensie en de rechterlijke macht.

Aanstelling wordt arbeidsovereenkomst Zoals wij u in onze eerdere edities van de Capra Concreet al berichtten (CC 16 mei 2012, CC 27 juni 2012 en CC 26 september 2012) houdt het voorstel op hoofdlijnen in, dat het publiekrechtelijke en eenzijdige karakter van de ambtelijke aanstelling en de eenzijdige vaststelling van arbeidsvoorwaarden worden vervangen door de tweezijdige arbeidsovereenkomst, waarop in de meeste gevallen een collectieve arbeidsovereenkomst van toepassing is.

Preventieve ontslagtoets Dit betekent dat vanaf datum inwerkingtreding van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren het arbeidsrecht zoals opgenomen in Boek 7, titel 10 van het Burgerlijk Wetboek, ook van toepassing wordt op ambtenaren. Beëindiging van het dienstverband (de arbeidsovereenkomst) van de ambtenaar zal dan voortaan via opzegging door tussenkomst van het UWV geschieden of via ontbinding door de kantonrechter. Ook voor alle andere arbeidsgeschillen zal de ambtenaar zich voortaan tot de kantonrechter moeten wenden. De bestuursrechter komt er niet meer aan te pas evenals de nu nog voorgeschreven voorafgaande bezwarenprocedure niet meer gevolgd kan worden. Voor het ‘verlies’ van de bezwarenprocedure komt een preventieve ontslagtoets in de plaats, zoals opgenomen in het Wetsvoorstel Werk en Zekerheid.  

Arbeidsvoorwaarden in CAO Het wetsvoorstel brengt ook mee dat de arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren niet meer tot stand zullen komen in het (lokale) overleg tussen bestuurders en vakbonden (het georganiseerd overleg) maar voortaan op grond van de regels van de Wet op de CAO worden vastgesteld, zoals die ook gelden voor alle andere bedrijfssectoren.

De wijzigingen betreffen met name de formele kant van het arbeidsrecht. Dat wil zeggen, aanstelling wordt arbeidsovereenkomst, bestuursrechter wordt civiele rechter, van (lokaal) overleg over arbeidsvoorwaarden tussen bestuurders en vakbonden naar de Wet op de CAO. De meer materiële kant van het arbeidsrecht blijft in beginsel ongewijzigd. Dit betekent dat de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren (zoals salaris, verlofdagen of bovenwettelijke uitkeringen) niet veranderen. Het vaststellen van de arbeidsvoorwaarden blijft voorbehouden aan werkgevers en vakbonden.

Speciale regels medewerkers bij de overheid Ook betekent het wetsvoorstel niet dat er voor medewerkers in dienst van de overheid niet langer de speciale, aan het werken bij de overheid verbonden regels, gelden. Zo zullen in de nieuwe Ambtenarenwet onverminderd onderwerpen geregeld worden, zoals integriteit, het voorkomen van belangenverstrengeling en de beperking van de vrijheid van meningsuiting. Onderwerpen die van wezenlijk belang blijven voor het werken binnen de overheid.

Invoeringsdatum wet normalisering rechtspositie ambtenaren Vooralsnog wordt als invoeringsdatum van de wet uitgegaan van 1 januari 2017. Minister Plasterk verwacht namelijk zeker nog tweeëneenhalf jaar nodig te hebben, om alle met de invoering van de wet gemoeide wijzigingen in gelieerde wet- en regelgeving aan te brengen.