Proefdraaien als 'gemeenteraad nieuwe stijl'

Rol en positie van raadsleden moeten worden verbeterd, versterkt en vernieuwd. Griffiers uit 100.000-plus gemeenten experimenteren met ‘hun’ raden met nieuwe vormen van lokale democratie.

Dit gebeurt onder het motto verbetering van democratie begint in eigen huis. In veel grote gemeenten zijn pilots in alle soorten en maten opgezet. Onder meer in Rotterdam, Breda en Venlo.

Sociale media

Via het sociale media-project in Breda willen de volksvertegenwoordigers de deuren van het stadhuis digitaal openzetten. Raadsleden afzonderlijk en de raad in zijn geheel −  als gremium en zo ver als mogelijk a-politiek − willen via sociale media meer met burgers in contact komen, van hen horen wat er leeft en speelt, en van hen vernemen wat de raad daarmee zou moeten doen.

Tweerichting verkeer

‘Daarbij geldt niet “u vraagt wij draaien”, maar het moet wel meer dan nu tweerichting verkeer zijn’, verduidelijkt de Bredase raadsgriffier Paul Piket. ‘We willen af van het idee dat burgers eens in de vier jaar hun stem mogen uitbrengen, en dat de raadsleden de klus met dat mandaat de komende vier jaar gaan klaren.’

Structuurvisie via co-creatie

In Venlo is voor een heel ander soort experiment gekozen: de totstand­koming van een nieuwe ruimtelijke structuurvisie via co-creatie, zonder vooraf vastgestelde kaders vanuit raad of college’, vertelt de Venlose griffier Geert van Soest. ‘Een honderdtal mensen uit Venlo − variërend van huisvrouw, ondernemer tot internetgoeroe − heeft in kaart gebracht welke thema’s in zo’n structuurvisie moesten terugkomen en op welke manier.’ Die zijn vervolgens in werkplaatsen uitgewerkt.

‘Wat doe ik hier nog’

‘Uiteindelijk resulteerde al het werk in dertien richtinggevende uitspraken die door de raad zijn vastgesteld.’ Daarop konden de ambtenaren met de nadere uitwerking aan de slag. Zo makkelijk als het hier staat was het niet, erkent Van Soest. ‘Er zijn in de raad pittige discussies gevoerd. “Wat doe ik hier nog”, vroegen diverse raadsleden zich af en toe af.’ De structuurvisie moet door zowel de huidige als de nieuwe raad worden bekrachtigd.

Bestuurlijk model

De Rotterdamse griffier Jaap Paans is aangenaam verrast over de ‘ongelooflijke hoeveelheid Rotterdammers die hebben meegedacht over een zo’n abstract discussie als een nieuw bestuurlijk model’. Niet het college, maar de raad nam het initiatief om, via een interactief proces, te komen tot een opvolger van de huidige deelgemeenten. Via enquêtes, wijkgesprekken, discussies op internet en tijdens discussieavonden her en der in de stad, is uiteindelijk gekozen voor gebiedscommissies.

Het belang van experimenten vinden de griffiers dat ‘we kunnen laten zien dat we de democratie binnen het huidige stelsel kunnen veranderen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur 3.