Lokale democratie krijgt financiële impuls van rijk

Binnenlandse Zaken trekt 11 miljoen euro uit voor maatregelen die de lokale democratie moeten versterken. Dat heeft minister Ollongren vandaag aan de Tweede Kamer gemeld.

Met het innovatiebudget, dat geldt voor de periode 2018-2021, wil de minister bereiken dat er verschillende vormen van democratie komen, waardoor meer mensen betere mogelijkheden krijgen om mee te doen. Om gemeenten in staat te stellen op hun eigen wijze invulling te kunnen geven aan lokale democratie, zet Binnenlandse Zaken in op het creëren van ruimte binnen de bestaande wetten. Gekeken wordt welke aanvullende wet- en regelgeving nog is om lokaal maatwerk mogelijk te maken. Voor 1 maart 2019 belooft Ollongren met concrete voorstellen te komen.

Gasloze proeftuinen

Vooruitlopend daarop gaat de bewindsvrouw aan de slag met concrete pilots en proeftuinen. Een eerste nationale proeftuin is wat de minister betreft het bouwen van aardgasvrije woningen, waarbij inwoners in de gelegenheid worden gesteld mee te besluiten over hoe dat in hun wijk vorm krijgt. Ook wil het kabinet een verdubbeling van het aantal gemeenten dat met Right to Challenge werkt. Bewoners kunnen dan taken van gemeenten overnemen als zij denken dat het anders, beter, slimmer of goedkoper kan. Dit najaar starten op dat vlak 10 experimenten waarbij inwoners exploitatie en beheer van vastgoed overnemen. Op 16 november, de Dag van de Lokale Democratie, wordt het startsein gegeven voor de concrete projecten die de komende jaren worden uitgevoerd. De initiatieven zijn volgens het ministerie niet vrijblijvend: pilots en experimenten worden geëvalueerd.

Democratische legitimiteit

Naast het onlangs door Ollongren aangekondigde inwerk- en ondersteuningsprogramma voor raadsleden, komen er ook projecten die de samenwerking tussen de raad met het college van burgemeester en wethouders, de griffier en de gemeentesecretaris versterken. De gedachte is dat vanuit die samenwerking inwoners meer bij het lokale bestuur worden betrokken. Omdat van belang is dat inwoners zich voldoende vertegenwoordigd voelen, wordt met politieke partijen bekeken hoe diversiteit binnen de lokale democratie en bestuur kan worden vergroot.

In tien regio's waar problemen met de legitimiteit van gemeenschappelijke regelingen spelen, komt de minister tot concrete voorstellen om de legitimiteit van gemeenschappelijke regelingen te versterken – binnen de kaders van het verlengd lokaal bestuur.

Ambtelijke organisaties

In haar plannen betrekt de minister ook nadrukkelijk de gemeentelijke ambtelijke organisaties. Ze wil, samen met de Vereniging van Gemeentesecretarissen, tot voorstellen komen voor de verdere professionalisering ervan. ‘Het zijn juist deze organisaties die een belangrijke rol spelen bij het organiseren van experimenten, het betrekken van burgers en het invulling geven aan de Omgevingswet. Centraal in de voorstellen staan andere manieren van werken (van buiten naar binnen) en een responsieve, faciliterende houding van ambtenaren’, aldus de minister.

Decentralisaties

De plannen voor het versterken van de lokale democratie sluiten aan bij de eerder door Ollongren gepresenteerde plannen om de gemeenteraad sterker te positioneren, zoals het versterken van decentrale rekenkamers, meer grip op gemeenschappelijke regelingen, het mogelijk maken van externe voorzitters voor commissievergaderingen, en vernieuwen van het verkiezingsproces. Versterking van de lokale democratie en het lokale bestuur is volgens Ollongren vooral nodig met het oog op de vraagstukken die op gemeenten afkomen, zoals de Omgevingswet, de decentralisaties in het sociaal domein en de energietransitie.