Digitale besluitvorming kan tot 1 september

Gemeenten, provincies en waterschappen kunnen voorlopig tot 1 september digitale besluiten nemen. Afhankelijk van hoe de coronacrisis zich ontwikkelt, kan dit telkens bij koninklijk besluit met twee maanden worden verlengd. Briefstemmen wordt eveneens mogelijk gemaakt. Ook moet op de een of andere manier inspraak worden georganiseerd.

Wetsvoorstel

Dat schrijft minister Knops van Binnenlandse Zaken in zijn Memorie van Toelichting op de wet die digitale besluitvorming mogelijk maakt. Die is vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd. Het is geen verplichting om digitaal te vergaderen, benadrukt de minister. Met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM blijven fysieke vergadering en besluitvorming mogelijk. De keuze tussen een digitale of fysieke vergadering is in eerste instantie aan de voorzitter van de raad of Staten. Gemeenteraden en Provinciale Staten moeten weer tot fysieke vergadering overgaan ‘zodra de situatie dat toelaat’, aldus de minister, ‘ook als deze wet dan nog niet is vervallen.’

Live videoverbinding

Het is aan gemeenten zelf welk videoconferencingsysteem ze gaan gebruiken. De minister stelt wel een aantal voorwaarden waaraan gemeenten moeten voldoen. Ieder raadslid moet toegang krijgen tot het systeem. Daarnaast moet identificatie van raadsleden voor iedereen duidelijk zijn. Niet alleen voor de raadsvoorzitter en de overige raadsleden, maar ook voor het publiek. Er moet een live videoverbinding zijn. Alleen audio en stemmen per app is uit den boze. ‘Alleen een audioverbinding is onvoldoende, omdat hiermee cruciale elementen van een beraadslaging wegvallen, zoals lichaamstaal en elkaar in de ogen kunnen kijken en het lastiger is vast te stellen dat alleen leden aan de vergadering deelnemen’, aldus de Memorie van Toelichting. De minister hamert erop dat er met tijdelijke wet niet alleen gestemd moet worden, maar ook beraadslaagd. ‘Een goede beraadslaging is essentieel voor de functie van de volksvertegenwoordiging, argumenten moeten uitgewisseld worden voordat de leden tot stemming over gaan. Dit wetsvoorstel doet niets af aan dit principe. Alleen digitaal of per stembriefje besluiten zonder beraadslaging is dan ook geen optie.’

Stembriefjes

Een andere voorwaarde die de tijdelijke wet stelt, is dat de voorzitter de orde van de vergadering moet kunnen handhaven, door bijvoorbeeld deelnemers het woord te ontnemen of door een volgorde van stemming te bepalen. Er moet net zoals bij een fysieke vergadering een quorum aanwezig zijn. De tijdelijke wet biedt ook ruimte voor briefstemmen; per post, per koerier of door inlevering van stembriefjes bij de griffie. Het is aan de voorzitter om te bepalen welke besluiten digitaal worden genomen en welke per briefstemmen. Er mogen geen besloten digitale raadsvergaderingen worden gehouden. Gemeenten moeten inspraak organiseren. Het is aan de gemeenten zelf om daarin ene keuze te maken. ‘Dat kan via e-mails vooraf, via inbellen of op een andere manier’, aldus de Memorie van Toelichting.

Het voorstel blijft tot 1 september van kracht en kan telkens met maximaal twee maanden worden verlengd. ‘Zodoende worden de volksvertegenwoordigingen in de gelegenheid gesteld zo nodig ten minste tot en met het zomerreces het besluitvormingsproces op deze wijze in te richten’, aldus de Memorie van Toelichting.

De tijdelijke wet geldt niet alleen voor gemeenteraden, Provinciale Staten en algemene besturen van waterschappen, maar ook voor besturen van gemeenschappelijke regelingen en de eilandsraden van Bonaire en Saba. Knops hoopt dat de Tweede Kamer morgen over het westvoorstel stemt. Daarna moet de Eerste Kamer zich over de wet buigen. Dat gebeurt naar verwachting volgende week dinsdag.