Advies: zakencollege voor Smallingerland

In Smallingerland moet een zakencollege komen. Daarnaast moet de politiek bestuurlijke cultuur worden verbeterd.  

Coalitiebreuk

Dat adviseert verkenner Ton Baas in zijn rapport ‘Over de eigen schaduw heenstappen’. Aanleiding voor de verkenning was de breuk in het college. De PvdA stapte medio januari uit de coalitie na een geschil met coalitiepartner ELP, waarop de PvdA-wethouder zich uit het college terugtrok. Burgemeester Jan Rijpstra vroeg Baas daarop als verkenner aan de slag te gaan. Baas was tot september vorig jaar waarnemend-burgemeester in diverse gemeenten. Hij adviseert in zijn eindrapport dat doorgaan met een minderheidscollege van ELP, VVD, FNP en GroenLinks niet verstandig is, evenmin als de vorming van een geheel nieuw college.

Gebrek aan vertrouwen

De problemen zijn groot in de gemeente, constateert de verkenner. Er is op alle fronten gebrek aan vertrouwen: tussen raad en college, tussen de coalitie en oppositie, tussen de coalitie en tussen collegeleden onderling. De communicatie tussen de verschillende gremia laat te wensen over. Ook is het college niet daadkrachtig en kundig genoeg, zo komt uit de gesprekken van de verkenner met alle fracties naar voren. Er is behoefte aan een stevige wethouder op in ieder geval het sociaal domein, zo nodig van buiten.

Stagnerende besluitvorming

De raad gaat daarnaast te vaak op de (uitvoerings)stoel van het college zitten. De ELP, die bij de verkiezingen de grootste partij werd, gedraagt zich nog te veel als oppositiepartij. Resultaten zoals in het raadsprogramma vastgelegd, blijven uit. Raadsvoorstellen zijn vaak onvoldragen. ‘Het college vertoont te weinig standvastigheid met betrekking tot eigen voorstellen, als gevolg waarvan de besluitvorming stagneert’, stelt verkenner Baas. Dit alles gaat niet zo maar over, waarschuwt Baas. Het algeheel wantrouwen is ‘langzaamaan de politieke mores geworden’.  Er zijn ingrijpende maatregelen nodig om ‘enige verandering’ te verwachten.

Stabiliteit

Zo snel mogelijk moet een zakencollege worden gevormd.  De gemeente is volgens Baas het meest gebaat bij deze bestuursvorm, omdat het naar verwachting rust en stabiliteit zal brengen en een kans biedt om de verhoudingen te normaliseren. De nu zittende wethouders worden demissionair. Majeure projecten voor de komende twee jaar moeten door de raad expliciet worden vastgesteld. Er moet een procedure worden gestart om kandidaat wethouders te werven, op basis van door de raad vastgestelde profielen. Een selectiecommissie moet, met mandaat, de kandidaten beoordelen op geschiktheid en deskundigheid en niet op partijbinding. De raad benoemt uiteindelijk de wethouders.

Reflecteren

Met de vorming van een zakenkabinet wordt slechts een deel van de problemen opgelost. Baas adviseert tevens een duurzaam traject van cultuurverandering in te zetten. Elk kwartaal moet de raad reflecteren op hoe ze de afgelopen periode met elkaar zijn omgegaan, onder leiding van een externe gespreksleider. Elk half jaar moeten college en raad zich laten bijscholen in de rol-, taak- en bevoegdheidsverdeling.

Algemeen belang

De basis voor de noodzakelijk geachte wijzigingen in de politieke structuur en de cultuur is aanwezig, stelt Baas. Een meerderheid van de fracties heeft aangegeven dat het algemeen belang boven het partijbelang moet komen te staan. ‘En dat het daarvoor nodig is om over de eigen schaduw heen te stappen’, aldus Baas in zijn rapportage.

De gemeenteraad bespreekt de eindrapportage en de aanbevelingen van Baas tijdens een extra raadsvergadering op 3 maart.