Gooi lokale partijen niet op één hoop

Lokale partijen worden onterecht vaak op één hoop gegooid. Er is in onderzoek weinig aandacht voor onderlinge verschillen. Desondanks is er wel een aantal gemene delers. Zo heeft de gemiddelde lokale partij minder moeite met het aantrekken van nieuwe raadsleden dan lokale afdelingen van landelijke partijen.

Verkiezingscampagne

Lokale partijen zoeken vaak buiten de eigen partijkaders naar politici. De belangrijkste inkomstenbron is de financiële afdracht van raadsleden en wethouders. De verkiezingscampagne is de grootste uitgavenpost. De gemiddelde politieke partij staat (inhoudelijk) rechts van het midden. Een deel van de kiezers stemt op een lokale partij omdat de favoriete landelijke partij niet aan de raadsverkiezingen meedoet. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Lokale partijen in Nederland. Een overzicht van kennis over lokale partijen 2002-2019’ van Tilburg University. Dat is dinsdagavond gepresenteerd door bestuurskundige Julien van Ostaaijen die de (wetenschappelijke) literatuur bestudeerde die sinds 2002 over lokale partijen is verschenen.

Diversiteit

Er is weinig aandacht voor diversiteit tussen lokale partijen, zo blijkt uit het onderzoek naar de onderzoeken. Als voorbeeld daarvan haalt het onderzoek van Tilburg University de stemmotieven van kiezers van lokale partijen aan. ‘Zijn stemmers van lokale partijen nu anti-politiek? Zijn het de landelijke PVV-stemmers? De gemiddelde kiezer van een lokale partij is misschien cynischer dan die van een lokale afdeling, maar dat betekent niet dat alle kiezers (en raadsleden) van lokale partijen dergelijke eigenschappen bezitten. Het gemiddelde heeft doorgaans weinig aandacht voor de waarschijnlijk aanwezige verschillen tussen de ongeveer 800 in gemeenteraden actieve lokale partijen.’

Haagse lijntjes

Veel is nog onbekend over de ontwikkeling van lokale partijen, zoals levensduur en afsplitsingen. Relatief weinig is belend hoe lokale partijen contact onderhouden met hun achterban en de lokale gemeenschap. ‘Zijn er andere vormen van betrokkenheid dan lidmaatschap en houden lokale partijen op andere en wellicht innovatievere manieren contact met de lokale gemeenschap’, aldus van Ostaaijen in zijn onderzoek. Ook is nog onbekend hoe lokale partijen ‘lijntjes leggen’ naar Den Haag of provincies. ‘Lokale partijen hebben geen landelijk partijnetwerk om op terug te vallen. Hoe en met wie overleggen zij in de regio, provincie en op landelijk niveau.’ Er is evenmin onder de loep genomen of ‘lokalo’s’ een ander stijl van politiek bedrijven dan politici van lokale afdelingen van landelijke partijen.

Eén gemeente

Definities van lokale partijen lopen in de verschillende onderzoeken uiteen. In het onderzoek van Tilburg University wordt onder een lokale partij een partij verstaan die in één gemeente meedoet aan gemeenteraadsverkiezingen of voornemens is dat te doen. De Fryske Nationale Party (FNP) en NIDA vallen daarmee niet onder de door Tilburg University gehanteerde definitie.

De universiteiten van Tilburg, Twente, Leiden en Groningen doen de komende jaren verder onderzoek naar het functioneren van lokale partijen in Nederland.