Aboutaleb: drugsbestrijding begint in herkomstlanden

Nederland moet zelf meer informatie gaan verzamelen in landen waar drugs vandaan komen. Dat zei burgemeester Aboutaleb van Rotterdam dinsdag bij de presentatie van een rapport van de Erasmus School of Law over drugssmokkel via de haven. Die informatieverzameling moet cocaïnesmokkel via de Rotterdamse haven tegengaan.

Aboutaleb naar Colombia
In september gaat Aboutaleb op werkbezoek in Colombia, waar de meeste cocaïne vandaan komt. Daar wil hij via gesprekken met bestuurders en experts meer te weten te komen over de logistieke keten van de drugs. Nederland zou volgens hem 'voorposten' moeten opzetten in Zuid-Amerika om beter zicht te krijgen op de internationale cokehandel. Daarvoor zou een samenwerking met België, Duitsland en Spanje nodig zijn.

Geen goede samenwerking
Omvangrijke drugsvangsten en incidentele corruptiezaken in de Rotterdamse haven waren voor de Rotterdamse Driehoek Plus (politie, OM, gemeente, douane) aanleiding voor breed onderzoek van de Erasmus School of Law om de drugscriminaliteit in de haven goed in kaart te brengen. Belangrijkste conclusies zijn dat opsporingsdiensten, zoals douane en politie, niet goed samenwerken in bestrijding van drugssmokkel in de Rotterdamse haven. De diensten delen hun informatie niet altijd en verder ligt de focus op 'uithalers' van de drugs. Daardoor blijven de ‘grote jongens’ buiten schot. Er is nauwelijks aandacht voor export van in Nederland geproduceerde synthetische drugs.

'Grote vissen' buiten schot
‘Uit de conclusies van dit onderzoek destilleert ik alvast één belangrijke constante: de intensieve en decennialange samenwerking tussen publieke en private partijen die de Rotterdamse haven tot een van de succesvolste havens ter wereld heeft gemaakt, is ook in de aanpak van drugscriminaliteit een van de sleutels naar succes’, schrijft burgemeester Aboutaleb in zijn voorwoord. ‘Georganiseerde criminaliteit kan alleen met succes bestreden worden door een georganiseerde overheid, die effectief en succesvol samenwerkt met private partijen.’ Aboutaleb beaamde tijdens de presentatie een stelling uit het rapport dat bij bestrijding van de smokkel 'grote vissen' vaak onzichtbaar blijven en de focus van de opsporingsdiensten ligt op de 'korte klap'.

Technische systemen aanpassen
Om die drugssmokkel via de haven beter tegen te gaan is een nieuwe en intensieve aanpak nodig en daarvoor moeten alle betrokken partijen nog beter met elkaar samenwerken en technische systemen bij de havendienst en bedrijven worden aangepast. Corruptie onder havenmedewerkers kan worden tegengaan door biometrische toegangspassen te koppelen aan werkroosters en digitale informatie over de afhandeling van containers minder breed toegankelijk te maken. Strengere controle van containers leidt er wel toe dat smokkelaars hun drugs op zee dumpen, waarna duikers van bendes het ophalen. Criminele netwerken gaan hetzelfde te werk als logistieke bedrijven met speciale functies en afdelingen voor beveiliging en transport.

Bezorgdheid bij ambtenaren
Per jaar verwerkt de Rotterdamse haven 7,5 miljoen containers. Daarvan worden er 40.000 met een röntgenscanner bekeken: 0,5 procent van alle containers. 6500 worden echt opengemaakt. Tussen 2015 tot 2018 werd achtereenvolgens 4656, 13.312, 5264 en 18.947 kilo cocaïne onderschept. De onderzoekers schrijven dat bij een aantal door hen geïnterviewde ambtenaren ‘enige bezorgdheid’ lijkt te bestaan over het gebrek om in de haven daadkrachtig te kunnen optreden. Dit relateren zij aan economische belangen die met bedrijvigheid in de haven gemoeid gaat. ‘Vooral bij de politie leeft de perceptie dat er met twee maten wordt gemeten in de haven in de aanpak van verdovende middelen.’ Onlangs zette Paul Depla burgemeester van Breda, al uiteen dat het economische belang van een snelle afhandeling van de containers groot is en reden voor die 1 procentscontroles. Drugssmokkelaars weten dat ook en kiezen daarom vooral voor groente- en fruitladingen. Die zijn bederfelijk, worden dus snel afgehandeld en komen vaak ook nog eens uit dezelfde landen als de drugs. 

Anoniem meldpunt
Vaak wordt van corrupte havenarbeiders gebruikt gemaakt om drugs uit de containers te halen. ‘Het valt moeilijk vol te houden dat anno 2019 ‘platte’ havenarbeiders of corrupt overheidspersoneel in de Rotterdamse haven slechts incidenten zijn’, schrijft hoogleraar empirische criminologie Richard Staring in zijn voorwoord. ‘Corruptie speelt vrijwel altijd een rol in de hedendaagse drugssmokkel en het lijkt erop dat verdergaande schaalvergroting, automatisering, maar paradoxaal genoeg ook de (preventieve) aanpak van drugscriminaliteit, deze corruptie juist verder in de hand werkt.’ Bedrijven zijn uit angst voor reputatieschade nog huiverig om misstanden te melden. Om die misstanden beter te kunnen aanpakken zou een anoniem meldpunt volgens de onderzoekers uitkomst kunnen bieden.