Politieke partijen die wethouders leveren om een gemeente te besturen verliezen gemiddeld 5 procent van hun raadszetels wanneer er opnieuw verkiezingen zijn. Vooral de SP wordt doorgaans zwaar gestraft.
Meebesturen in gemeente kost stemmen
Politieke partijen die wethouders leveren om een gemeente te besturen verliezen gemiddeld 5 procent van hun raadszetels wanneer er opnieuw…
Dat blijkt uit onderzoek van COELO op basis van verkiezingsuitslagen in de periode 1990-2018. COELO is een onderzoeksinstituut verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Lokale partijen
Een partij die in een coalitie stapt zal compromissen moeten sluiten. Kiezers lijken daar vaak negatief op te reageren. Het zetelverlies hangt onder meer af van de partij. Niet alle partijen blijken namelijk nadeel te hebben van collegedeelname: CU en SGP winnen dan juist zetels, en voor de PvdA vinden we geen effect. Bij CDA en VVD zien we een beperkt verlies; lokale partijen, D66 en GL verliezen al meer en de SP wordt zwaar afgestraft als die partij wethouders levert.
Schuld
Opvallend is dat collegepartijen alleen worden gestraft wanneer er maximaal drie partijen aan het college deelnemen. Zitten er meer partijen in het college, dan leiden die geen zetelverlies. ‘Wellicht is het voor teleurgestelde kiezers dan moeilijker om bepaalde partijen de schuld te geven van tegenvallende resultaten’, aldus de onderzoekers.
Verder blijkt dat verlies aan zetels na collegedeelname alleen optreedt als een partij minder dan vier collegetermijnen in het college heeft gezeten. Als een partij voor een vierde termijn (of langer) in het college zit zijn er geen negatieve electorale gevolgen meer.
Afrekenen
Ook als een partij landelijk meeregeert is er zetelverlies bij gemeenteraadsverkiezingen. Kennelijk worden lokale kandidaten afgerekend door kiezers die teleurgesteld zijn in hun landelijke collega’s.
De COELO-onderzoekers ontdekten overigens geen trend in de gevolgen van meebesturen: kiezers reageren anno 2018 niet negatiever op collegedeelname dan een kwart eeuw geleden.
