Er is gedoe rondom de herbenoemingsprocedure van de Westlandse burgemeester Sjaak van der Tak. Het dispuut tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente Westland gaat over de vraag of de (geheime) schriftelijke stemming in de openbare raadsvergadering had mogen plaatsvinden, of dat er in het voorafgaande besloten deel hoofdelijk had moeten gestemd.
Juridisch smetje op herbenoeming burgemeester Westland
Het ministerie van Binnenlandse Zaken zet vraagtekens over de herbenoemingsprocedure van de Westlandse burgemeester Sjaak van der Tak.…
Stemming
Een meerderheid van de Westlandse gemeenteraad (25 stemmen voor en 12 tegen) stemde op 12 april in met de aanbeveling tot herbenoeming van burgemeester Sjaak van der Tak. Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet dit advies van de raad nog bekrachtigen. De huidige termijn van Van der Tak loopt op 1 september af. Het noemen van het aantal voor- en tegenstanders riep vragen op bij ambtenaren van Binnenlandse Zaken (BZK) en de provincie Zuid-Holland. Zij trokken ruim een week na die raadsvergadering bij Westland aan de bel over de door de gemeente gevolgde procedure, en specifiek over de uiteindelijke stemming over de aanbeveling tot herbenoeming na afloop van de (besloten) raadsdiscussie, aldus raadsgriffier Nico Broekema.
Achterhaalde wetgeving
De ambtenaren van BZK en de provincie zijn van mening dat niet alleen de beraadslagingen, maar ook de stemming ook achter gesloten deuren had moeten plaatsvinden, en dat er niet schriftelijk, maar hoofdelijk had moeten gestemd. De gemeente Westland stelt echter dat BZK en de provincie hun standpunt op achterhaalde wetgeving baseren (namelijk de circulaire uit 2012) en dat de Gemeentewet (artikel 31) sinds 1 januari vigerend is. Een door de gemeente Westland gevraagd advies aan Stibabo (Stichting voor Beleidsanalyse en Bestuursondersteuning) ondersteunt dit standpunt.
Stembriefjes
In wetvoorstel 33691 (‘Veegwet’) is een aantal aanpassingen rondom de (her)benoeming van burgemeesters vastgelegd. Concreet komt die wetspaanpassing er op neer dat stemming schriftelijk moet gebeuren, via stembriefjes. De stemming vindt plaats nadat in ‘een besloten gedeelte van de raadsvergadering het resultaat van de werkzaamheden van de vertrouwenscommissie is besproken en gewogen’, schrijft Douwe Jan Elzinga, emeritus hoogleraar staatsrecht en voorzitter van Stibabo in het advies. ‘De circulaire uit 2012 die nog voorzag in hoofdelijke stemming in beslotenheid kan vanwege het nieuwe wettelijk regime niet langer uitgangspunt zijn.’
Stemverhouding
Westland is dus met de schriftelijke stemming niet de mist ingegaan. Of die schriftelijke stemming in de besloten vergadering of in de openbare plenaire raadsvergadering moet plaatsvinden, is wat lastiger, stelt Elzinga. Een afzonderlijke circulaire ontbreekt. De wetgever heeft, zo stelt Stababo, willen aansluiten bij de procedure die artikel 31 van de Gemeentewet noemt. Concreet betekent dat dat schriftelijke stemming in een openbare vergadering kan plaatsvinden. ‘In de openbaarheid blijkt dan ‘slechts’ de stemverhouding. Daartegen hoeft geen bezwaar te bestaan aangezien de uitgebrachte stemmen niet herleidbaar zijn tot individuele raadsleden’, aldus het advies.
Geen averij
De gemeente Westland heeft er het volste vertrouwen in dat de herbenoeming geen averij oploopt. De verwarring is volgens griffier Broekema ontstaan omdat de oude circulaire uit 2012 niet is ingetrokken. ‘Het ministerie is zich in zijn instructies aan Commissarissen van de Koning (CdK’s) daar wel op blijven baseren.’ Sinds 1 januari 2016 zijn gemeenten verplicht bij (her)benoeming artikel 31 van de Gemeentewet toe te passen.
Geactualiseerde circulaire
Het is nog niet duidelijk of het dispuut gevolgen heeft voor de officiële herbenoeming van Van der Tak. Een woordvoerder van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) laat weten dat er geen mededelingen worden gedaan over lopende procedures. Wel komt er een geactualiseerde circulaire, maar het is nog niet duidelijk wanneer die het licht ziet en onder gemeenten wordt verspreid. Volgens Elzinga heeft de discussie nog nergens anders gespeeld en is Westland de eerste gemeente waar de nieuwe procedure van toepassing is.
Reacties: 8
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het niet intrekken van verouderde circulaires, instructies en zelfs wettelijke regelingen, komt vaker voor dan je denkt. Daarom zou voor al dit type documenten dat externe werking heeft, de plicht moeten gelden van bekendmaking via de landelijke database voor regelgeving. Dat kan Plassterk nog voor zijn afscheid regelen.
BZK gaat de mist in. En niet voor het eerst. Incompetentie viert daar hoogtij. Je zou bijna meelijden krijgen met Plasterk, die van dit onbekwame departement minister is.
Deze wijziging van de Gemeentewet vloeit voort uit het amendement Fokke/Litjens (Kamerstuk 30691, nr. 10). Het aangenomen amendement beoogt dat de stemming over de voordracht, herbenoeming en ontslag van de burgemeester of wethouder niet, zoals minister Plasterk voorstelde in zijn Nota van Wijziging (Kamerstuk 33691, nr. 9) 'slechts' hoofdelijk, maar ook geheim moest zijn. De beide kamerleden stelden in de toelichting op hun amendement "Dit is wenselijk omdat de stemgerechtigde zijn stem op een persoon volledig vrij moet kunnen uitbrengen, zonder enige druk van buitenaf. Ook het belang van de gekozene is hiermee gediend. Het functioneren van de burgemeester (of wethouder) moet immers niet worden belast met de mogelijke politieke verdeeldheid die uit een openbare stemming volgt. De kennis van wie wel of niet zijn/haar (her)benoeming heeft gesteund kan immers leiden tot vooringenomenheid bij de gekozene ten opzichte van raadsleden."
Bovendien vonden de beide kamerleden "Een aanvullend argument is dat een hoofdelijke stemming zich moeilijk verhoudt tot de geheimhoudingsplicht die raadsleden in de vertrouwenscommissie hebben."
De kamerleden volgden daarmee ook het pleidooi van de Vereniging van Griffiers en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (Raadslid.nu).
Conclusie: wel schriftelijk en geheim, maar artikel 31 zegt niets over in welk deel van de raadsvergadering die stemming plaatsvindt.
Bedoelt Nobby zo iets: http://wetten.overheid.nl/BWBR0031821/
Daarin lees je dat de minister vindt dat in casu artikel 31 van de Gemeentewet niet van toepassing is. Uiteraard kun je over het recht altijd van mening verschillen, maar om andermans interpretatie nu meteen als incompetentie af te schilderen, gaat wat ver.
Opnieuw blunderen Plasterk c.s. weer eens. Wanneer wordt deze minister van het al enige jaren slechtst presterende departement uit zijn lijden verlost?
@Mr. J.P. Klevant Groen: en die circulaire is weliswaar niet ingetrokken, maar achterhaald door de wetswijziging. In zijn door mij genoemde Nota van Wijziging (kamerstuk 33691, nr. 9) van 19 december 2013 wil de minister de door het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en de Kring van Commissarissen van de Koning gevraagde duidelijkheid over de stemmingsprocedure regelen door hoofdelijke stemming voor te schrijven. Maar daarmee wordt, zoals de Vereniging van Griffiers en de Nederlandse Vereniging van Raadsleden, Raadslid.Nu aan hebben gegeven, de positie van de raadsleden kwetsbaar in hun relatie tot de (kandidaat) burgemeester en de (kandidaat) wethouder die dan immers precies weten welk raadslid zich tegen hun kandidatuur, herbenoeming of ontslag heeft uitgesproken. Zeker bij de start van een (nieuwe) ambtsperiode van zes of vier jaar is dat niet bevorderlijk voor de verhoudingen. Vandaar het amendement Fokke/Litjens.
Conclusie nogmaals: schriftelijke en daarmee geheime stemming is nu de regel. En dat had zeker in de informatieve circulaire van 9 december 2015 over de wetswijzigingen van 1 februari 2016 vermeld moeten worden, inclusief het gedeeltelijk aanpassen van de circulaire van 15-07-2012 waar het over de stemming gaat (onderdeel VI,7). De procedure in Westland is dus conform de wet verlopen.
Artikel 31 lid 1 van de Gemeentewet is en was al volstrekt helder: "De stemming over personen voor het doen van benoemingen, voordrachten of aanbevelingen is geheim." Er werd en wordt geen uitzondering gemaakt voor de aanbeveling (her)benoeming burgemeester. Dat had de griffier gewoon moeten weten. Wat een ministerrie vervolgens allemaal in een circulaire verwoordt: de wet gaat altijd boven de circulaire.
Kortom: een volstrekt onnodige stormpje in Westland.
Nieuw inzicht: In het advies van Stibabo staat het volgende: "De commissie gaf in het raadsvoorstel aan in meerderheid herbenoeming van de burgemeester wenselijk te achten." De betreffende commissie is de vertrouwenscommissie. Het voorstel van de vertrouwenscommissie en het feit of het meerderheids of unaniem voorstel is valt onder artikel 61c lid 2 van de Gemeentewet: Ten aanzien van de .... stukken die aan de raad worden gezonden .... geldt een geheimhoudingsplicht. Bijzonder dat Stibabo op de hoogte is van het geheime raadsvoorstel en dat nu op straat ligt dat een minderheid van de vertrouwenscommissie geen voorstander was - is van de herbenoeming van burgemeester Van der Tak.