Versnellen van woningbouw vraagt actie van alle partijen

Vriend en vijand zijn het eens: er is een stevige wooncrisis. De roep om meer regie vanuit het Rijk is gehonoreerd. Volgens het akkoord dat minister Hugo de Jonge met de provincies sloot, moeten er 900.000 extra woningen staan in 2030. Dit ambitieuze doel vraagt een andere inzet van alle betrokken partijen, constateren Dik Gersen en Jelle Beemsterboer, adviseurs wonen bij BMC.

Nu versnelling van woningbouw steeds prominenter op de agenda staat, krijgen alle betrokkenen een andere rol. ‘Provincies moeten actiever worden en woningbouwplannen van gemeenten aanjagen en monitoren. Ze kunnen de recent afgesproken prestatieafspraken voor woningbouw opnemen in hun omgevingsvisie; daarin kan de provincie ook aangeven wat ze zelf kan bijdragen. Corporaties zullen in ruil voor afschaffing van de verhuurdersheffing meer nieuwe woningen gaan bouwen en ontwikkelaars moeten hun ontwikkelportefeuille bijstellen om meer betaalbare woningen te realiseren. De grootste verandering zit bij gemeenten: ze moeten actiever, assertiever en vasthoudender zijn. Een andere rol vraagt om aanpassingen in de organisatie: ‘sturen’ in plaats van ‘volgen’ betekent nieuwe taken en een andere werkwijze’, aldus Dik Gersen.

Opschalen ambtelijke organisatie

Versnelling vraagt veel van gemeenten. Deels is hiervoor opschaling van ambtelijke capaciteit nodig, geen eenvoudige opgave in een toch al overspannen arbeidsmarkt. Meer plannen voorbereiden, intensiever bebouwen van bestaande planlocaties en deze ook nog eens sneller realiseren, dat kost gewoon tijd. ‘Daar kunnen wij bij helpen,’ aldus Beemsterboer. ‘Ik weet hoe ingrijpend het is voor mensen om geen woning te hebben en begrijp de rol van de gemeente hierbij goed. BMC staat met een breed team klaar voor de woningbouwambities van gemeenten.’

Snellere realisatie

Veel is gezegd en geschreven over de 900.000 woningen. Vaak luidt de conclusie dat dit aantal onhaalbaar is. Voor Dik Gersen is dat niet zo relevant. ‘We moeten focussen op wat wel kan en gezamenlijk aan de slag.’ Gersen ziet mogelijkheden voor versnelling. ‘Denk allereerst aan praktische stappen, zoals snellere planrealisatie. Veel locaties worden in vijf á zes jaar gebouwd, dat kan vaak sneller. Dat kost geen extra voorbereidingstijd, het kost geen extra capaciteit bij de gemeente, bouwplaatskosten en rentelasten worden juist lager. Waar het kan is dit een win-win. Tweede optie is extra woningen per locatie. Locatiekeuze kost veel tijd, dus wie op een aangewezen locatie op een goede manier meer woningen kan realiseren, moet dat altijd doen.’

Duidelijkheid versnelt

Naast aantallen is ook de kwaliteit belangrijk. ‘Aan nieuwbouwwoningen worden veel eisen gesteld: betaalbaar, duurzaam en levensloopbestendig bijvoorbeeld. Meer eisen maakt een project niet per se minder kansrijk, zolang je transparant en consistent bent. Als ontwikkelaars en woningcorporaties precies weten wat de gemeente van hen verwacht, zal de voorbereiding van een project veel vlotter verlopen’, zegt Beemsterboer. Gersen vult aan: ‘Ik constateer dat gemeenten juist beter af zijn met meer, goed afgekaderd, beleid. Het landelijk programma geeft heldere richtlijnen, dat is winst. Aangekondigd is dat er duidelijke definities komen, bijvoorbeeld voor ‘sociale huurwoningen’ en ‘betaalbare koopwoningen’. Ook heldere landelijke eisen voor circulair bouwen en klimaatbestendigheid zullen zeker helpen. Als de voorwaarden tijdig duidelijk zijn, is er minder discussie en maken ontwikkelaars en gemeenten samen vaart.’