College Maastricht komt met ‘feitenoverzicht’

Vandaag zouden de Maastrichtse oppositiepartijen de antwoorden moeten ontvangen van het college op vragen die zij hebben gesteld over de e-mailaffaire, maar donderdag kwam er al een raadsinformatiebrief met een ‘feitenoverzicht’. Ook dat roept weer vragen op.

Raadsinformatiebrief
Aanstaande dinsdag moet de ‘spoedvergadering’ van de gemeenteraad van Maastricht plaatsvinden en voor die tijd wil de oppositie antwoord op vragen die het al een tijdje geleden heeft gesteld. Het college belooft in een uit zichzelf verstuurde raadsinformatiebrief dat de antwoorden vrijdag zullen komen ‘inclusief verdere dossiervorming’. In de brief gaat het college nader in op de vertrouwelijke  bestuursvergadering van het Shared Service Center Zuid-Limburg (SSC-ZL) op 1 maart 2018 en welke acties zijn ondernomen na de verspreiding van de concept-notulen daarvan.

Druk gezet op Maastricht
Het college schrijft dat in die vergadering vanuit het bestuur, waarin naast de Maastrichtse wethouder John Aarts ook de verantwoordelijk wethouders van de gemeente Sittard-Geleen (Pieter Meekels) en Heerlen (Nico Aarts) en directeur Wim Lousberg zijn vertegenwoordigd, druk wordt uitgeoefend op Maastricht om vaart te maken met de besluitvorming. Die vertraging wordt volgens het bestuur veroorzaakt door de opstelling van het Georganiseerd Overleg Maastricht. ‘Collega-bestuurders binnen het bestuur van SSC-ZL dringen aan op actie. Binnen die context wordt in die vertrouwelijke bestuursvergadering de vraag gesteld vanuit het bestuur aan zijn voorzitter (John Aarts) om uit te zoeken of er mogelijkheden zijn om GO-leden juridisch aan te pakken of zelfs te ontslaan.’

Gemeenschapsgeld
Na juridisch advies blijkt dat die mogelijkheden er niet zijn en daarmee is volgens het college voor het bestuur de kous af. Dit roept meteen al vragen op, want kennelijk was het dus niet John Aarts zelf die wilde onderzoeken of ‘lastige ambtenaren’ konden worden ontslagen, al hing dat wel de hele tijd boven de markt. ‘Het had een hoop gemeenschapsgeld gescheeld als dit eerder door het college was duidelijk gemaakt’, reageert PvdA-fractievoorzitter Manon Fokke. ‘Als het Aarts niet was, had je er al discussie over kunnen voeren, maar er is nooit antwoord op gekomen van het college. Als zij het hadden ontkend, hadden ze er open over kunnen zijn.’ Ze kan alleen maar gissen naar het waarom van het uitblijven van die transparantie. ‘In het kader van het debat kies je voor je eigen verdediging. Maar hoe geloofwaardig is die verdediging?’

Waarom 41 mailboxen lichten?
Het college schrijft dat de passage in de concept-notulen, waaruit De Limburger eerder citeerde, niet zijn opgenomen in de definitieve notulen omdat ze het besprokene onjuist weergaven. ‘Ik vraag me dan toch af, waarom het zo is gelopen’, zegt Fokke. ‘Waarom licht je dan 41 mailboxen om achter de waarheid te komen? Mag dat sowieso wel? En wat is er wel gezegd? En waarom neem je niet meteen afstand van de veronderstelling dat John Aarts dit had gezegd?’

Regiobestuurders tonen stukken
Het college schrijft dat de concept-notulen op 11 april door twee OR-leden worden getoond aan gemeentesecretaris Piet Buijtels. Die weigert het stuk in ontvangst te nemen, omdat hij de status niet kent. Een dag later wordt het stuk via een iPad ook getoond aan burgemeester Annemarie Penn door regiobestuurders van FNV en CNV. De gemeentesecretaris is daarbij aanwezig. Op de vraag hoe de regiobestuurders aan het stuk komen, komt geen antwoord. Het SSC-ZL-bestuur vraagt Buijtels, ook WOR-bestuurder, om de twee OR-leden te vragen hoe zij aan de stukken komen. ‘Om redenen van zorgvuldigheid en procedurele waarborgen, en omdat de eerdere vragen niet tot een antwoord hebben geleid, vraagt de gemeentesecretaris aan het Intern Meldpunt Integriteit (IMI) om dit onderzoek op te pakken.’

Externe integriteitsmelding
Daarvoor is wel een melding vereist. De secretaris van het SSC-ZL-bestuur doet die melding op 4 juni 2018. De gemeentelijke Regeling Integriteitsmeldingen geldt alleen voor interne melders. Er is geen aparte regeling voor externe meldingen over medewerkers. ‘Deze worden daarom gelijk behandeld als interne meldingen. Zodat ook voor externe melders een duidelijke procedure beschikbaar is.’ De melding wordt op 13 juni 2018 als ontvankelijk beoordeeld. Daardoor is de gemeente verplicht het onderzoek te starten. ‘Dat is gedaan door de gemeentesecretaris, die bevoegd gezag is.’ En dat is interessant, vindt Fokke. Een externe partij doet een integriteitsmelding. Die mochten ze dus niet in behandeling nemen.’ Onduidelijk is wie de melding als ontvankelijk heeft beoordeeld. ‘Was dat het meldpunt? Of Buijtels? Als adviseur?’

Niet verwijtbaar gehandeld

Als deskresearch en het ondervragen van de betrokkenen door het IMI geen sluitend antwoord op de onderzoeksvraag oplevert adviseert het Buijtels om Hoffmann Bedrijfsrecherche in te schakelen. Dat stelt Buijtels op 6 september in. De wethouder wordt op 12 december geïnformeerd, de burgemeester op 17 december. Buijtels vraagt advocatenkantoor Capra om toezicht te houden op het werk van Hoffmann. De laatste levert het rapport op 14 december. Het IMI adviseert op 16 januari 2019 om op grond van het rapport passende disciplinaire maatregelen te nemen. Buijtels vraagt de landsadvocaat om een second opinion. Die stelt dat de drie betrokken OR-leden de stukken alleen hebben gebruikt in hun hoedanigheid als GO- en OR-lid en zij daarin bescherming genieten. De landsadvocaat betwijfelt of  het handelen van de drie als verwijtbaar geacht zal worden. Daarop schrijft Buijtels namens B&W een brief naar de drie ambtenaren met de mededeling dat geen verdere stappen worden ondernomen en met excuses voor de voor hen zeer belastende periode.

Klokkenluider zijn vergt moed
Fokke vraagt zich af, zeker gezien de sfeer van wantrouwen die op het stadhuis hangt, hoe het college het vertrouwen wil herstellen met de ambtenaren. ‘We moeten weer toe naar gezonde verhoudingen, ambtenaren moeten zich weer veilig voelen op de werkplek. Daar is heel wat voor nodig en ik ben dan ook benieuwd naar het plan van aanpak. We moeten leren van fouten uit het verleden.’ De vraag is welke conclusies straks worden getrokken, maar het gemeentebestuur moet volgens Fokke ook naar de toekomst kijken. ‘Ambtenaren moeten veilig kunnen werken. De bewuste ambtenaar die dit naar buiten bracht is toch een klokkenluider. En daar is moed voor nodig.’