‘Genoeg beleid, we gaan nu doen!’

Ambtenaren moeten creatief durven denken en niet alles in regels willen vatten. Ook bestuurders moeten zich overheidsparticipatie eigen maken. Dat stelt Arne Weverling, voorzitter van de 10-jarige Wethoudersvereniging, tijdens de jaarlijkse Wethoudersconferentie.

Wat heeft de bijeenkomst tot nu toe opgeleverd?
‘Jack de Vries heeft ons gisteren verteld over hoe we moeten opereren in de mediacratie. Wees vooral open, transparant en vertrouwenwekkend. Het is goed daar eens op te reflecteren en om te spiegelen.’

Overheidsparticipatie is het thema van de bijeenkomst. Wat is dat?
‘Overheidsparticipatie staat tegenover burgerparticipatie. Het is schrijnend dat we het elkaar al 2000 jaar moeilijk maken. We hebben een waterhoofd gecreëerd. Gemeenten zijn voor de gemeenschap, maar we hebben er een met regels dichtgetimmerde systeemwereld van gemaakt. Albert-Jan Kruiter heeft hierover verteld. Overheidsparticipatie is dat de overheid aansluit bij ontwikkelingen en wensen in de samenleving en deze ondersteunt.’

De overheid moet zich meer aantrekken van wat de burger relevant vindt, was de boodschap in uw rede. Dat vergt iets van de overheidsmedewerker, niet van de burger. Ambtenaren dus. Wat vergt dat van hen?
‘Ambtenaren moeten creatief durven denken en niet alles in regels willen vatten. Natuurlijk zegt de gemeentesecretaris dan: maar jullie, bestuurders, verwachten dat van ons. Ja, daar zit een uitdaging. Het begint bij de bestuurders. Het is goed dat de zorg over zorgtaken bij gemeenten terechtkomt, maar dan wil de Tweede Kamer dat weer monitoren. Den Haag geeft ons geen ruimte, maar schiet in de regelreflex. Zo houd je elkaar gevangen. Gemeenten zouden toe moeten naar eigen belastingvrijheid, meer autonomie en zeggenschap.’

U noemde een voorbeeld over bewoners die een buurthuis wilde opzetten en dat ambtenaren dan te veel in hun regelkramp schieten en beren op de weg zien. Hoe kunnen wethouders hun ambtenaren los krijgen?

‘Het gaat om bewustwording. In Nederland willen we iedereen gelijk behandelen. Dat is prima, maar er zit ook enige krampachtigheid in. Je kunt best creatief nadenken. Gevallen zijn nooit precies hetzelfde. We moeten in ieder geval het gesprek voeren. Daar is de burger bij gebaat. We moeten niet weer een nieuwe blauwdruk gaan maken.’

We zouden meer vertrouwen moeten hebben in de burger?
‘Ja, de burger ziet zijn gemeente niet meer als zijn gemeenschap. Het is meer wij-zij. De gemeente lost het maar op. Zij moeten zien dat zij ook de overheid zijn. Volgens Kruiter ging het al mis bij de Universele Rechten van de Mens. Het gaat om plichten, iets doen voor de gemeenschap. IN een kleine gemeente gaat dat misschien gemakkelijker dan in een grote gemeente. Ik ben wethouder in Westland wat elf dorpskernen telt. Daar is sociale cohesie, veel vrijwilligers. Succes is er met name in een kleine gemeenschap.’

Overheid heeft meer dan ooit een ondersteunende rol. De zelfbewuste burger wil geen moreel vingertje, maar zelfregie en hooguit ondersteuning. Dat is overheidsparticipatie. Wordt die opvatting breed gedeeld onder wethouders?
‘Ja, wethouders hebben passie voor hun omgeving en voor de maatschappij. Zij hebben hier wel een beeld bij. Natuurlijk heb je te maken met de spagaat tussen individueel en gemeenschappelijk belang. Dat is een dilemma.

Is het niet zo dat de overheid er juist is voor mensen die moeite hebben met zelfregie? En die ook soms moeten horen wat wel en niet mag? Daarvoor zijn er toch wetten en regels?

‘We gaan nooit terug naar af. Maar kijk naar Hollands Kroon die de bezem haalt door het leeuwendeel van hun regelgeving. Dat gaan we in Westland ook doen. Verder moeten wethouders die eigenlijk gewend zijn om alleen te besturen, concreet durven vragen hoe processen werken, die formulieren nalopen. Wat is overbodig?’

Hoe gaat u die gedachte van overheidsparticipatie verder verspreiden?
‘We gaan dit blijven verkondigen en we gaan vooral doen. We gaan naar een doe-democratie. We stoppen niet met nadenken, maar even genoeg beleid, we gaan nu doen! In Westland houden we bijvoorbeeld straks beleidsfuncties opnieuw tegen het licht. Dat zal een hoop gedoe geven, maar een goed vakman komt altijd goed terecht.’