De toekomst van de BBB: LPF of Leefbaar Rotterdam?

De winst voor BBB wordt voor een belangrijk deel aan Caroline van der Plas toegeschreven. Dat is geen toeval. Veel nieuwe partijen die verkiezingen winnen, danken dat aan een aansprekende lijsttrekker. Op de lange termijn is een partij die om de lijsttrekker draait echter kwetsbaar.

Vooral als nieuw partijen meebesturen, zijn de risico’s groot. Het kan leiden tot onrust in de partij en bij de achterban waar men nog niet gewend is aan bestuursverantwoordelijkheid en het sluiten van compromissen. Het schrikbeeld van veel nieuwe partijen is de LPF. Deze nieuwe partij kwam in mei 2002 met 26 zetels de Tweede Kamer binnen. Na het verlies van haar boegbeeld Pim Fortuyn ontstonden al snel veel ruzies tussen partijleden. Die beïnvloedden ook haar rol in de coalitie. Na ongeveer een jaar viel het kabinet waar de LPF aan deelnam. De LPF kende daarna nog wat onsuccesvolle jaren om uiteindelijk in 2008 formeel te worden opgeheven.

Het falen van de LPF toont belangrijke eigenschappen die ook in internationale onderzoeken over (langdurig) partijsucces terugkomen: goede bestuurders en een stevige partijorganisatie. Beide zijn nodig om de volgende succesfactoren van nieuwe partijen te verwezenlijken: het halen van resultaten en dat aan de samenleving kunnen overbrengen, een zekere mate van eenheid uitstralen en een leiderschapswissel kunnen overleven.

Landelijk zijn er helaas weinig recente voorbeelden van partijen die hieraan voldoen. FvD faalt op resultaten en met name op eenheid. De PVV doet het vooralsnog het beste, maar is twijfelachtig voor wat betreft resultaten en de vereenzelviging met Wilders maakt een succesvolle leiderschapswissel vooralsnog niet waarschijnlijk

Op lokaal niveau vinden we betere voorbeelden van nieuwe partijen die na besturen succesvol zijn, bijvoorbeeld Fortuyns lokale partij Leefbaar Rotterdam. Terwijl de LPF na de moord op Fortuyn snel uiteen viel, toonde Leefbaar Rotterdam zich via goede bestuurders zoals wethouders Pastors en Van Sluis al vanaf het begin minder afhankelijk van Fortuyn. Fractievoorzitter Sørensen leerde de onervaren fractie de les dat in een coalitie niet alles kan en ondertussen werd gebouwd aan een stabiele partijorganisatie. Voor wat betreft resultaten wist de partij het vrij succesvolle veiligheidsbeleid op haar af te laten stralen. En de stabilisatie van de partij(organisatie) was onder andere te zien aan het feit dat twee ‘wethouderscrises’ in 2004 en met name die in 2014 goed zijn opgevangen, met weinig blijvende schade. Inmiddels is de partij al ruim twintig jaar een stabiele factor en de grootste of op-een-na-grootste partij van de stad.

Nu is Rotterdam natuurlijk geen Nederland. En een succesvolle partij bouwen op landelijk niveau is vele malen ingewikkelder dan op lokaal niveau, maar de lessen zijn universeel: charismatisch leiderschap zorgt voor succes op de korte en soms zelfs middellange termijn (zie bijvoorbeeld de PVV), maar voor blijvend succes zijn resultaten en eenheid nodig. Dat vereist goede bestuurders en een stevige partijorganisatie. Dat zijn zeker ook voor de BBB op dit moment de grootste uitdagingen.