Zeikerds en dromers botsen in stadhuis Amsterdam

De grote reorganisatie van de gemeente Amsterdam heeft geleid tot veel pijn op de werkvloer. Er is sprake van een hogere werkdruk, een toegenomen ziekteverzuim en een afnemende motivatie. Menig ambtenaar voelt zich ontheemd en ondergewaardeerd.

De gemeente Amsterdam startte in 2014 een grote reorganisatie. Het doel ervan was tweeledig: bezuinigen en het neerzetten van een krachtige, op resultaten gerichte organisatie. In een door de Universiteit Utrecht en de NSOB opgestelde evaluatie – Met vereende kracht vooruit – wordt een beeld geschetst van een tweedeling in de ambtelijke organisatie als gevolg van de reorganisatie 2014-2016. Het ene kamp vertelt het verhaal van verlies, het andere kamp het verhaal van de vooruitgang. Omdat beide verhalen volgens de onderzoekers ‘niet bij elkaar komen’, belemmert dat de verdere voortgang van de organisatieontwikkeling.

Voor- en tegenstanders
Het leidt er bijvoorbeeld toe dat voor- en tegenstanders elkaar verwijten maken. ‘Dat gaat schuren in de samenwerking. Mensen zoeken elkaar niet meer vanzelfsprekend op. Ze informeren elkaar minder, niet omdat ze daar bewust voor kiezen, maar omdat ze op persoonsniveau uit elkaar groeien en onbewust minder geneigd zijn elkaar te helpen. Voor de hand liggende oplossingen komen niet tot stand door onmin op persoonsniveau’, aldus de onderzoekers. Gevolg is dat er typische karakteriseringen van groepen over en weer ontstaan. ‘Tegenstanders van verandering worden dan de ‘zeikerds die blijven neuzelen dat vroeger alles beter was’ terwijl voorstanders worden weggezet als ’dromers op fantasy island’.

Stress onder medewerkers
De evaluatie leert dat er in het reorganisatieproces met name te weinig aandacht is geweest voor het menselijke aspect. De wijzigingen in de organisatiestructuur hebben ertoe geleid dat veel mensen zijn overgeplaatst. Mensen weten elkaar minder dan voorheen te vinden en er is verwarring over wie verantwoordelijk is voor coördinatie en uitvoering van taken in de stad. ‘Dat slaat ook neer op medewerkers’, aldus de onderzoekers. ‘Respondenten schetsen een beeld van een organisatie waar medewerkers ‘onzeker’ zijn, en zich door overplaatsing naar andere onderdelen ‘ontheemd’ voelen’, aldus de onderzoekers. ‘Men kijkt terug op de afgelopen twee jaar als een periode van chaos, onrust, onduidelijkheid en stress onder medewerkers.’

Meer waardering
Technisch gezien is de reorganisatie volgens de onderzoekers in grote lijnen geslaagd. Maar er is nog wel het nodige werk aan de winkel. Uit de evaluatie komt bijvoorbeeld naar voren dat mensen in de organisatie heel hard hebben gewerkt, maar dat duidelijke, openlijke waardering van het topkader uitbleef. Het beeld van beperkte aandacht voor menselijke krachten, ontheemding en vervreemding wordt volgens de onderzoekers geschetst in een aanzienlijk deel van de gesprekken.

Het advies aan de topambtenaren is te laten zien dat ze het werk dat medewerkers doen en hebben gedaan waarderen. Verder raden de onderzoekers aan minder top-down te werken, ruimte te bieden aan initiatieven van onderop en om medewerkers opnieuw te boeien en te binden aan de organisatie(ontwikkeling).