Vage Wmo leidt tot veel claims

Na de decentralisaties zorg, jeugd en werk hangen gemeenten dwangsommen en schadeclaims boven het hoofd. Toch liggen gemeenten daar niet wakker van. Wél als ze hun beleid moeten aanpassen. Door de vage wetgeving is die kans groot, stellen advocaten.

Weigeren voorziening

De bestuursrechters hebben het steeds drukker met de rechtszaken die door burgers worden aangespannen tegen het stopzetten of versoberen van de huishoudelijke hulp bij hun gemeente. De verwachting van advocaten is dat dit alleen nog maar gaat toenemen. Ook bij andere onderdelen van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) trekken burgers bij de bestuursrechter aan de bel, als bijvoorbeeld dagbesteding of een woningaanpassing wordt geweigerd. Niet alleen om te proberen toch de hulp en ondersteuning te krijgen die gemeenten hun niet wilde geven. Als op last van de bestuursrechter de voorziening alsnog door de gemeente moet worden toegekend, kunnen burgers een schadevergoeding vorderen.

Schadevergoeding

‘Als de bestuursrechter bijvoorbeeld beslist dat een gemeente onterecht de huishoudelijke hulp heeft stopgezet of versoberd, kan de getroffen burger – die intussen zelf een schoonmaakhulp heeft ingeschakeld en betaald – deze rekening bij de gemeente neerleggen’, vertelt Matthijs Vermaat, advocaat bij Van der Woude De Graaf Advocaten. ‘Maar ook als burgers vergeten zijn om bij de zitting een schadevergoeding te vragen, kan later de rekening worden ingediend.’

Onrechtmatig besluit

Als gemeenten niet tijdig over een aanvraag beslissen, hangt hen een dwangsom boven het hoofd. Als er over een voorziening binnen de Jeugdwet, de Wmo of over een uitkering binnen de Participatiewet de wettelijke beslistermijn wordt overschreden, kan de aanvrager geld eisen. In situaties waarin een burger meent door een onrechtmatig of een te laat genomen besluit verder in de problemen te zijn gekomen, kan naast vertragingsschade sprake zijn van vervolgschade. Ook daarop kan de gemeente − financieel − worden aangesproken. ‘Voor aansprakelijkheid moet sprake zijn van een causaal verband tussen het onrechtmatige besluit – bijvoorbeeld het weigeren van de voorziening – en de schade waarvoor een burger de gemeente aansprakelijk wil stellen’, stelt Ton van Acht, advocaat bij Nysingh advocaten-notarissen. ‘In zijn algemeenheid zullen dit soort schadeclaims regelmatig stranden omdat het causaal verband niet kan worden aangetoond.’

Civiele rechter

Los van onrechtmatige besluiten bestaat de kans dat burgers zich niet kunnen vinden in de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan besluiten waar zij het op zich wel mee eens zijn (rechtmatige besluiten). Dit kan spelen als gemeenten niet op uren indiceren, maar op resultaat (‘schoon huis’). Textor: ‘Gemeenten laten het aan de zorgaanbieder over om samen met de cliënt overeenstemming te bereiken. Als de cliënt er niet tevreden over is, wordt het lastig. Wat is een schoon huis? Als een klacht hierover door de gemeente aan de kant wordt geschoven, moet de burger zijn gemeente daarop bij de civiele rechter aanspreken’, aldus advocaat Vera Textor bij Nysingh.

Niet scherp

Volgens advocaten worstelen gemeenten én rechters met de reikwijdte van de wet en de gemeentelijke beleidsvrijheid. De wetgeving is niet scherp genoeg, stellen de advocaten van Nysingh. Zij zijn het dan ook niet eens met een recente uitspraak van verantwoordelijk staatssecretaris Van Rijn (VWS) dat de wet duidelijkheid schept. ‘Als de wet duidelijk was, dan waren recente uitspraken van voorzieningen- en bestuursrechters niet zo uiteenlopend’, stellen Textor en Van Acht. Evenals Vermaat verwachten Textor en Van Acht dat de Wmo 2015 door uitspraken van de Centrale Raad van Beroep verder zal uitkristalliseren. De eerste uitspraken van de Centrale Raad van Beroep laten nog zeker een half jaar op zich wachten.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 14 van deze week (3 juli)