Monitor eigen bijdrage Wmo schiet tekort

De landelijke monitor die de effecten van de invoering van het Wmo-abonnementstarief in kaart moet brengen, moet worden uitgebreid. Zo moet ook de derving van de eigen bijdragen van algemene voorzieningen bij de monitoring worden betrokken. Dat is een belangrijke kostenpost voor gemeenten, stelt Ede namens de regio FoodValley.

Hogere compensatie

In een memo aan de Tweede Kamer heeft de regio daar recent op gehamerd. Ook de systematiek voor de vaststelling van de derving van eigen bijdragen voor maatwerkvoorzieningen moet anders, zo vinden de gemeenten. Daarnaast moet het rijk met een hogere compensatie voor gemeenten over de brug komen. Die schiet nu tekort, vinden de gemeenten van de regio FoodValley.

Vier keer

De monitor abonnementstarief eigen bijdragen Wmo wordt in principe vier keer uitgevoerd, zo heeft minister Hugo de Jonge (VWS) eind vorig jaar aan de Tweede Kamer laten weten. De eerste verschijnt in september 2019, de laatste in principe in september 2022. De VNG is eind november vorig jaar akkoord gegaan met de opzet van de monitor. Over de resultaten van de monitor zal VWS jaarlijks met de VNG in gesprek gaan ‘én als de resultaten van de monitor hiertoe aanleiding geven, hierop acteren’, zo antwoordde De Jonge maandag op vragen van het PvdA-Kamerlid Kerstens.

Verschuiving

In de monitor wordt naar vier aspecten gekeken. Ten eerste wordt het gebruik van Wmo-voorzieningen, kosten en opbrengsten van de eigen bijdragen in kaart gebracht. Daarnaast wordt gekeken of er een verschuiving zal zijn van maatwerk- naar algemene voorzieningen. Voor (een deel van de) algemene voorzieningen geldt het vaste Wmo-abonnementstarief pas vanaf 2020. Ook wordt gekeken naar het gedrag van cliënten; doen mensen eerder een beroep op een Wmo-voorziening nu de inkomensafhankelijke eigen bijdrage is vervangen door een vast tarief van 17,50 euro per vier weken. Dat vrezen gemeenten. Tot slot worden diverse externe en autonome factoren in de monitor meegenomen, zoals demografische ontwikkelingen en prijsindexaties als gevolg van veranderingen in cao’s.

Derving

De monitor is vooral ingestoken op monitoring van de effecten voor de aanzuigende werking, stellen de gemeenten uit de regio FoodValley in hun memo aan de Kamer. De financiële effecten van de derving van eigen bijdragen van maatwerk- en algemene voorzieningen worden niet of op een foutieve manier in de monitor meegenomen.

Opmerkelijke keuze

Zo heeft het CPB berekend dat gemeenten 95 miljoen euro mislopen aan eigen bijdragen voor Wmo-maatwerkvoorzieningen. ‘In de meicirculaire 2018 is de compensatie echter verdeeld over gemeenten volgens verdeelsleutels van de uitkeringen Wmo. Dit is een opmerkelijke keuze’, zo schrijven de gemeenten aan de Tweede Kamer. ‘Een betere inschatting van de effecten per gemeente is namelijk bekend bij het CAK. Uit de impactanalyse van het CAK over 2018, blijkt landelijk sprake van een derving van 99 miljoen euro aan eigen bijdragen.’ Volgens de woordvoerder van wethouder Wmo-wethouder Lex Hoefsloot van Ede ontstaan hierdoor ‘forse positieve en negatieve verdeelverschillen, die in een aantal gevallen tot meer dan een half miljoen euro per gemeente kunnen uitvallen’. De gemeenten vragen de Kamer ervoor te zorgen dat de werkelijke effecten volgens de impactanalyse van het CAK alsnog worden afgezet tegen de effecten volgens de verdeelsleutels Wmo en dat de verdeelverschillen alsnog bij de monitoring worden betrokken.

Te laag ingeschat

Daarnaast zetten de gemeenten vraagtekens bij de berekende vijf miljoen inkomstenderving rondom de eigen bijdrage voor algemene voorzieningen. Dat bedrag is veel te laag ingeschat. De gemeenten stellen dat landelijk vanaf 2017 veel is geïnvesteerd in algemene voorzieningen. ‘Dit gaat vooral om huishoudelijke hulp. Op basis van de gegevens in onze regio sluiten wij niet uit dat de landelijke derving significant (circa tien keer) hoger uitvalt. Het effect bij gemeenten zou dan mogelijk circa vijftig miljoen euro kunnen zijn’, zo schrijven de gemeenten aan de Kamer. Daarbij wijst Ede erop dat de eigen bijdragen voor maatwerkvoorzieningen bij het CAK bekend zijn, maar die voor de algemene voorzieningen bij de gemeenten zelf zou moeten worden opgevraagd. Daarin voorziet de monitor niet.

Extra uitvoeringskosten

Gemeenten worden volgens de gemeenten van de FoodValley onvoldoende gecompenseerd voor de aanzuigende werking; de toename van het aantal cliënten en de daarbij behorende extra uitvoeringskosten. Dat bedrag is in Ede begroot op een krappe zes ton. Net zoals de gederfde inkomsten uit de eigen bijdragen voorziet ook daar de rijkscompensatie onvoldoende in, stelt Ede. Per saldo kost de invoering van het Wmo-abonnementstarief Ede 1,1 miljoen euro, zo heeft de gemeente begroot. Daar is de rijkscompensatie al in verrekend. Ook voor andere gemeenten in de FoodValley dekt de rijkscompensatie de toegenomen kosten niet. ‘De inspanningen in Ede en de regio zijn erop gericht om meer compensatie van het rijk te krijgen’, aldus de woordvoerder van wethouder Hoefsloot.

Voldoende gecompenseerd

Minister De Jonge stelde maandag in antwoord op de Kamervragen van de PvdA dat gemeenten ‘naar huidig inzicht voldoende gecompenseerd (zijn) voor het abonnementstarief én de daarbij verwachte toestroom naar voorzieningen’.