Nieuw werk na het pluche

‘In het begin zijn werkgevers sceptisch over het in dienst nemen van oud-wethouders, ex-burgemeesters en oud-Kamerleden. Men vraagt zich af of voormalig politieke ambtsdragers wel inpasbaar zijn in de cultuur van de organisatie. Dat valt, zo blijkt uit ons onderzoek, honderd procent mee’, zegt onderzoeker Lies Sijstermans- Kokx. ‘Oud-wethouders, exburgemeesters en oud-Kamerleden kunnen het spel spelen dat in elke organisatie wordt gespeeld; ze hebben een zekere mate van diplomatie en weten goed om te gaan met belangentegenstellingen. Daarnaast blijken ze een goede werkattitude te hebben; een baan die zich beperkt van 9 tot 5 uur is voor hen absoluut niet aan de orde.’

Sijstermans-Kokx, senior-onderzoeker en adviseur van de unit HRM van het IVA Beleidsonderzoek en Advies verbonden aan de Universiteit van Tilburg, sprak voor het onderzoek Vakmanschap politieke ambtsdragers loont met werkgevers met en zonder voormalige politieke bestuurders. Een politiek bestuurlijke loopbaan is geen vanzelfsprekende aanbeveling om daarna aan de slag te komen. Er zijn twijfels over ex-bestuurders, want door het grote aantal wethouders dat moet vertrekken, is er het beeld dat het om incompetente bestuurders gaat. Daarnaast blijken oud-bestuurders niet in staat helder te maken wat hun kwaliteiten zijn. ‘Werkgevers klagen dat ex-politieke ambtsdragers vaak zo onzichtbaar zijn’, aldus Sijstermans.

Wachtgeld

Het onderzoeksrapport van het IVA doet suggesties om de positie op de arbeidsmarkt van oud-bestuurders te verbeteren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken, provincies en gemeenten worden opgeroepen werk te maken van personeelsbeleid voor voormalige bestuurders. De wachtgeldregeling moet niet langer gebruikt worden als een werkloosheidsuitkering, maar als een instrument voor loopbaanbeleid.

Sijstermans: ‘De huidige regeling vormt een belemmering als ex-bestuurders salariseisen stellen. De arbeidsvoorwaarden in het openbaar bestuur zijn beter en dat levert bijvoorbeeld in de gezondheidszorg hobbels op als men met een ex-politieke ambtsdrager komt te spreken over het salaris. Meestal komt men er wel uit, maar de overheid zou de wachtgeldregeling meer moeten inzetten voor de transitie naar werk, als een rugzakje dat men meekrijgt om actief op zoek te gaan naar werk. En wanneer er sprake is van een salarisverschil wordt dat slechts in de eerste twee jaar overbrugd.’

Gemeenten en provincies moeten daarnaast faciliteiten bieden om de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. ‘Je ziet dat er nu pas wordt nagedacht als men plotseling moet stoppen’, aldus Sijstermans. In het IVA-rapport wordt voorgesteld dat bestuurders naast de verplichte nevenfuncties, slechts nevenfuncties nemen die hun arbeidskansen vergroten. ‘Werkgevers vragen zich af waarom wethouders en Kamerleden geen nevenfuncties verrichten in hun netwerk. Natuurlijk speelt hier de integriteitsdiscussie een rol, maar er moet toch een goede manier te vinden zijn om tot nevenfuncties te komen die passen bij wat men later wil. Daarnaast kunnen bestuurders ook gastcolleges verzorgen of lid van een raad van toezicht zijn, mits dat volgens de integriteitsregels kan.’

Zelf moeten wethouders en bestuurders bewuster bezig zijn met het leven na hun bestuurdersperiode. ‘Als in een sollicitatiegesprek wordt gevraagd wat men heeft gedaan, komt men vaak niet verder dan dat men bijvoorbeeld 6 jaar wethouder was. Een simpele oplossing is het maken van een portfolio met daarin alle succesjes. Dat helpt ook bij het nadenken over hoe verder. Zo’n portfolio kan op je eigen weblog, want werkgevers buiten het publieke domein zoeken op een andere manier naar werknemers. Zij doen dat niet via advertenties in de traditionele media als dagbladen, maar via sociale netwerken als LinkedIn en Facebook. Je moet jezelf dus laten zien’, aldus Sijstermans.

Het onderzoek van het IVA is uitgevoerd in opdracht van P&O Services Group, dat zich richt op de begeleiding en ondersteuning van ex-bestuurders en ambtenaren. Na de dualisering van het lokaal bestuur zijn er diverse bureaus ontstaan die zich richten op de werving en selectie van vooral ex-wethouders, zodat gemeenten bijvoorbeeld snel aan een nieuwe wethouder geholpen kunnen worden, zoals de Stichting Competent en P&O Services. Dat laatste bureau heeft de werkwijze overgenomen van het voormalige bemiddelingsbureau Transitium dat ogenschijnlijk onbemiddelbare topambtenaren in dienst nam en zo bemiddelde naar nieuwe werk.

Het Hedelse bedrijf heeft zich niet laten afschrikken door het slechte arbeidsmarktimago van ex-bestuurders. Directeur Frank Damen: ‘Wij hebben 220 ex-ambtenaren, burgemeesters en wethouders in dienst. Zij hebben bij ons een mobiliteitsdienstverband met behoud van pensioenrechten. Voor ex-werkgevers is dat goedkoper en met minder risico’s dan een uitkering of wachtgeld.

'We helpen de mensen naar een nieuwe baan. We bieden een traject waarbij we bespreken wat men eigenlijk wil en waarbij we door het in beeld brengen van alle ervaringen de competenties benoemen. Werkgevers kunnen zonder commerciële tarieven ex-bestuurders inhuren. Voor ex-bestuurders zijn dat weer mooie werkervaringsplekken. We bemiddelen ex-bestuurders van werk naar werk. Elke week gaan er zo ex-bestuurders naar een nieuwe baan en krijgen we er nieuwe bij. Zie ons maar als een semi-overheid. Zelfs politieke partijen melden zich bij ons.’

Interim

Ook politieke partijen worstelen met de begeleiding van hun bestuurders, met name als die al dan niet gedwongen hebben moeten stoppen. ‘Van mijn eigen partij heb ik geen steun gekregen’, vertelt Henk Vreeswijk, de voormalige SGP-wethouder van Nederbetuwe, die in 2008 moest opstappen omdat hij het vertrouwen van zijn partij verloor.

‘Ik had niets fout gedaan en dan heb je tijd nodig om je vertrek te verwerken. Nadat ik het huis van mijn zoon heb verbouwd, ben ik in dienst getreden bij P&O Services. Men kon mij niet meer verwijten dat ik op wachtgeld zat, en dan zit je toch een stukje sneller lekker in je vel. Zij hebben mij er met cursussen en coachingsgesprekken weer bovenop geholpen. Je leert jezelf beter kennen en je competenties te benoemen. Vandaaruit ben ik interimopdrachten gaan doen.’

De Oirschotse PvdA-wethouder Raf Daenen kreeg een tikkeltje meer aandacht van zijn partij nadat zijn wethouderschap onverwachts eindigde na een forse collegecrisis in 2009. ‘Ik kon mijn verhaal bij mijn eigen partij in het dorp kwijt, maar mijn collega die door zijn lokale partij aan de kant was gezet, heeft drie tot vier maanden nodig gehad om zich van de klap te herstellen. Hij kon nergens terecht. Ik heb nog bezoek gehad van Frits Pijnenburg van de landelijke PvdA. Als ik steun nodig had, moest ik het maar laten weten’, aldus Daenen.

De parttime oudwethouder maakte na zijn onverwachte vertrek gebruik van de terugkeerregeling met zijn oude werkgever Fontys. Zijn dienstverband werd van één dag in de week uitgebreid naar 3,5 dag in de week. ‘Ik ben lijsttrekker. Het mooiste zou zijn als ik straks weer wethouder kan worden, maar dat is onzeker. Ik heb daarom met Fontys besproken wat we doen als het een of als het ander gebeurt’, aldus Daenen.

Oud-CDA-wethouder Conny Seijbel, die in 2007 in de Vlissingse collegecrisis opstapte, had het geluk dat haar gemeente wel had nagedacht over het faciliteren van een leven na het wethouderschap. ‘Ik nam deel aan netwerkbijeenkomsten met oudbestuurders’, vertelt Seijbel. ‘Zo ben ik in Rotterdam terechtgekomen waar ik het afgelopen jaar 10 maanden heb gewerkt als programmasecretaris bij de stadsregio. Nu ga ik mij weer oriënteren op een nieuwe opdracht in het Zeeuwse. Door de Rotterdams ervaring word ik niet alleen maar herinnerd aan het wethouderschap.’

6 tips voor nieuw werk

• Zorg dat je deel uitmaakt van een relevant (bedrijven)netwerk;

   

• Maak een logboek van je projecten, klussen en werkervaringen;

   

• Zet dat overzicht op een eigen weblog hebt of op Linkedin zit;

   

• Laat jouw presentatie aansluiten bij de organisatiecultuur waarin je het liefste werkt;

   

• Wek interesse met artikelen, presentaties of gastcolleges- ook buiten het politiek-bestuurlijke werkveld;

   

• Kies nevenfuncties die de kansen op een nieuwe loopbaan vergroten.

   

Bron: Vakmanschap van politieke ambtsdragers loont! IVA, Tilburg, december 2009.

Zie ook het onderzoek naar afgetreden wethouders 2009 in BB 01 (8 januari) of op www.binnenlandsbestuur.nl/wethouders_2009