Gemeenteraad is niet het hoogste

De keuze voor de overstap naar het college heeft te maken met het idee – niet eens ten onrechte – dat je als wethouder meer status, macht, invloed en aanzien hebt. De gemiddelde burger kent wel een wethouder, maar een raadslid haalt zelden de krantenkoppen, laat staan de (lokale) tv.

Het grootste deel van de tussentijds vertrokken raadsleden had echter een ander motief – dat even zo goed illustreert dat de gemeenteraad niet echt wordt beschouwd als het hoogste orgaan in de lokale democratie. Een andere baan, de combinatie met het gewone werk of andere privé-zaken zijn overwegingen voor ongeveer één op de zeven raadsleden om er vroegtijdig de brui aan te geven. Op zichzelf gaat het om verdedigbare, persoonlijke afwegingen waarvoor begrip opgebracht kan worden. Echter, raadsleden hebben ook een verantwoordelijkheid voor het aanzien van de (lokale) democratie. Wie zich kandideert, weet dat het raadslidmaatschap een functie is die in beginsel voor vier jaar geldt.

Van politieke partijen die druk zijn om kandidaten te werven voor de nieuwe zittingsperiode die na de raadsverkiezingen van 3 maart 2010 begint, mag verwacht worden dat ze niet zomaar iedereen een verkiesbare plek gunnen. Een groot verloop kan in combinatie met het grote aantal nieuwelingen – door electorale verschuivingen, maar ook door de continue drang tot verjonging – de positie van de gemeenteraad uithollen. Daarmee wordt de raad als hoogste orgaan en belangrijkste controleur van het college geen dienst bewezen.

Of het tussentijdse vertrek van raadsleden beperkt kan worden door het raadslidmaatschap fulltime te maken, net als het Kamerlidmaatschap, is de moeite van het onderzoeken waard. Echter, daaraan is onvermijdelijk de vraag gekoppeld wat het beste is voor de kwaliteit van de lokale democratie. Natuurlijk is het dan interessant om te weten of beroeps- Kamerleden hun werk beter doen dan parttime-gemeenteraadsleden.

Tegelijkertijd moet bekeken worden of het systeem van algemene vierjaarlijkse verkiezingen nog eigentijds genoeg is om voor alle soorten van onderwerpen de bevolking te vertegenwoordigen. Andere vormen van representatie, die aansluiten bij de wijze waarop burgers werk, vrije tijd en betrokkenheid invullen, dienen een kans te krijgen. Zeker in de informatiesamenleving kan dat bijdragen aan de kwaliteit van de gemeenteraad als hoogste orgaan in de lokale democratie.