'Raad Enschede buitenspel gezet bij Participatiewet'

Enschede gaat vanaf 1 januari de Participatiewet uitvoeren zonder dat er een beleidskader door de gemeenteraad is vastgesteld. Een motie van de PvdA om in het eerste kwartaal van 2015 alsnog zo’n beleidskader vast te stellen, redde het niet.

Niet gestemd
‘Bij een belangrijke systeemverandering als de Participatiewet hoort de gemeenteraad de kaders te stellen’, aldus fractievoorzitter van de PvdA Laurens van der Velde. ‘Voor zover na te gaan gebeurt dat in elke gemeente, behalve in Enschede. Er is wel over de koers rondom de Participatiewet gedebatteerd in de raad maar en wethouder Welman (CDA, Werk en inkomen- red) beloofde in september dat er in november een kaderstellend document ter besluitvorming voorgelegd zou worden aan de raad. Maar dat is niet gebeurd.’ Het college kwam in plaats daarvan met het Uitvoeringsprogramma Enschedese Arbeidsmarktaanpak, een breder document over de uitvoering. ‘Maar dat kregen we alleen ter info, daar is niet over gestemd.’

Maatwerk 

Toen eind november vervolgens de verordeningen naar de raad gestuurd werden, dacht Van der Velde ‘we slaan een stap over’. ‘We gaan meer inzetten op maatwerk. En bij maatwerk horen heldere kaders.  Immers, als het college moet handelen naar wat er beoogd wordt door de raad, moet je die raadsvisie tenminste  vastleggen. En als we moeten bijsturen in de komende jaren, moeten we precies weten waar, waarop én waarom: omdat we ons doelen hebben gesteld en kaders hebben meegegeven waarbinnen we de oplossingen moeten vinden.’
 
Beleidsvrijheid 

Hij geeft als voorbeeld de beleidsvrijheid die gemeenten hebben rondom de tegenprestatie voor de bijstandsuitkering. ‘De raad moet daar iets van vinden, moet kaders stellen voor wie die tegenprestatie geldt, hoe we die uitvoeren, wie er vrijgesteld worden. Dat hebben we niet gedaan. De uitvoerende ambtenaar die straks per geval aan de balie moet beslissen over wel of geen tegenprestatie heeft dus geen kader waarop hij terug kan vallen.’ Maar waarom heeft de PvdA dan toch ingestemd met de verordeningen? Van der Velde: ‘Geen verordening vaststellen was geen optie. Zonder verordeningen weten gemeenten en inwoners niet welke rechten en plichten er zijn.’ J het stemmen over de verordeningen op de laatste vergadering van het jaar  En Hij en zijn partijgenoten voelden daarom een behoorlijke druk om toch met de verordeningen in te stellen. 

Dualisme
Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga gaf in mei nog een masterclass aan de Enschedese raad. 26 van de 39 raadsleden in Enschede zijn nieuw, dus zo’n les staatsinrichting was op zijn plaats. Van der Velde heeft die dag goed opgelet ‘De boodschap van Elzinga was “zorg dat je de touwtjes stevig in handen houdt bij de decentralisaties. Maak een serieus participatieplan om te sturen en te controleren en zorg dat je er bovenop zit als het gaat om invloed in de regio. Ga niet zeveren over politieke kleur, maar zorg dat de belangrijkste besluitvorming plaatsvindt daar wij hij hoort: in de gemeenteraad. Dualisme zoals dat bedoeld is.” En deze risico’s lopen wij dus nu in Enschede.

Aangepast aan Participatiewet
Wethouder Patrick Welman ziet de zaak heel anders. ‘We kennen hier al jaren de Enschedese Arbeidsmarktaanpak, de EEA. Dat is een beleidskader dat elk jaar opnieuw aan de raad wordt voorgelegd, net als dit jaar. Deze keer is het helemaal aangepast aan de Participatiewet. Alles staat erin, van beschut werken tot en met tegenprestaties,’ verdedigt de wethouder zich. ‘Het enige is dat het niet boven het stuk staat, het heet anders.’

Verordeningen
De wethouder is het niet eens met de beschuldiging dat deze werkwijze tegen het dualisme ingaat. ‘De raad heeft natuurlijk altijd de mogelijkheid om moties in te dienen. En de verordeningen zijn wel degelijk ter besluitvorming voorgelegd.’

Al klaar
Op de kritiek van fractievoorzitter Van der Velde antwoordt de wethouder: ‘Het punt is dat wij in al jaren geprepareerd zijn voor de Participatiewet, voor Enschede is het in feite niet nieuw. De mensen achter de balie weten allang wat ze moeten doen. Daarom hebben we heel pragmatisch gedacht dat we beter eind 2015 met een nieuw beleidskader kunnen komen waarin de ervaringen van dat jaar zijn meegenomen.’