Stop met de planfinanciering CDOKE

Bij de totstandkoming van het klimaatakkoord in 2019 is er een belangrijke taak toebedeeld aan de gemeenten. Een nieuwe taak waarbij veel nog niet bekend is terwijl de tijd dringt. Een spannende opdracht waar veel gemeenten serieus werk van maken. Sinds 2023 krijgen gemeenten via een tijdelijke regeling (Compensatie Decentrale Overheden Klimaat en Energie) geld om personeel aan te trekken en plankosten te kunnen maken. Dit basisbedrag is voor 3 jaar toegekend. Dat is mooi en tegelijk niet handig omdat bij het aantrekken van vast personeel structurele dekking nodig is. Maar daar nemen gemeenten wel het risico in het besef dat de energietransitie een kwestie van lange adem is en dus ook de bijdrage vanuit het rijk blijvend zal zijn.

Waar het vastloopt is dat een groot deel van het CDOKE-geld, op verzoek van de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten), vanaf 2024 wordt uitgekeerd als planfinanciering. De gedachte hierachter was dat niet alle gemeenten hetzelfde tempo hebben en je het geld kunt aanvragen wanneer nodig. En zo hebben veel gemeenten, onder tijdsdruk, voor 1 december 2023 een aanvraag ingediend bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) voor extra geld voor de gebouwde omgeving, zon/windprojecten of zero-emissiebinnenstad. RVO is het tot nu toe niet gelukt een besluit te nemen over de toekenning en dus staan veel gemeenten in de wachtstand.

De hoogte van de planfinanciering staat in geen verhouding tot de daadwerkelijke investering

Niet verrassend want bij het aanvragen hebben veel gemeenten waarschijnlijk al hoofdschuddend de vragen ingevuld. Voor de gebouwde omgeving kan je een paar honderd euro per huishouden aanvragen. Daarmee kun je een start maken om wijken, dorpen en bedrijven van het aardgas af te krijgen. Je kunt een warmtenet bedenken met een goede bronnen en een strategie ontwikkelen om zelf en anderen te laten investeren. RVO vraagt echter om op adresniveau aan te geven wanneer dan welke woning van het aardgas afgaat. Met een akkoord van het netwerkbedrijf. De hoogte van de planfinanciering staat echter in geen verhouding tot de daadwerkelijke investering (vaak meer dan 20.000 euro) en dus is dat nog niet aan te geven. Voor zon en wind geldt iets soortgelijks. Waar gemeenten en bedrijven inmiddels vanuit een lokaal afgestemd vraag/aanbod zon, wind en opslag benaderen vraagt RVO naar platte hectares en vermogens. En dat werkt dus niet.

Hoe verder? Gemeenten in Nederland zijn allemaal wel doordrongen van de opgave die voor ligt. Niet alleen vanwege het klimaat maar ook om woningen te kunnen bouwen en bedrijven te kunnen laten doordraaien. Verdeel het geld via de basisuitkering CDOKE. Dat scheelt een hoop ambtelijke inzet en komt het tempo ten goede.

Wouter van Bolhuis, adviseur energietransitie