Ollongren: ‘We moeten niet te voorzichtig zijn’

Gemeenten en provincies willen het huidige woningtekort van circa 100.000 huizen oplossen met binnenstedelijk bouwen. Volgens minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) komen ze er daar niet mee.

Meer lef

Een half jaar geleden riep Ollongren gemeenten op meer ‘lef’ te tonen, door vaker de groene randen van de stad op te zoeken. Een uitspraak die in menig gemeentehuis de wenkbrauwen deed fronsen. ‘Dat was net vóór de gemeenteraadsverkiezingen’, nuanceert Ollongren nu. ‘Ik hoopte dat het thema wonen in de verkiezingen en vooral daarna bij de collegevorming hoog op de agenda zou komen te staan. Nou, dat doet het inmiddels wel. Deze zomer kon je geen krant openslaan of het ging daarover.’

Niet snel genoeg
Toch gaat het volgens de laatste cijfers met de nieuwbouw nog niet snel genoeg. Insiders schatten dat de productie in 2018 en 2019 net onder de 70.000 blijft steken, waar een minimum van 75.000 is vereist om het tekort op te lossen. Ollongren hoopt dat de aangekondigde aanpassingen in de Crisis- en Herstelwet de bouwprocedures zullen versnellen. ‘Verder denk ik dat gemeenten creatiever moeten zijn om meertijdelijke woonmogelijkheden te realiseren. En heb ik de provincies gevraagd om nog eens echt goed te kijken naar de plancapaciteit. We moeten gewoon alles uit de kast halen.’ En nee, dus niet alleen binnenstedelijk. ‘Ik vind dat je ook naar de randen van de steden moet kijken, naar de regio’s. En ook over de grenzen van je eigen gemeente om meer plek voor nieuwbouw te realiseren.’

Datum stellen
Ollongren is niet bang dat dat de overgang naar verplicht aardgasloze nieuwbouw het aantal opgeleverde woningen zal drukken. ‘Wij hebben als rijk tegen de bouwers gezegd: jullie weten dat  gasloos eraan komt, laten we nu gewoon een datum stellen. Alle ontwikkelaars en gemeenten koersten allang op aardgasvrij. Bovendien: als een nieuwbouwproject door deze maatregel niet van de grond komt, kunnen we er een mouw aanpassen. Er zijn nu nog maar drie gemeenten die om een dergelijke uitzondering hebben gevraagd. Al sluit ik niet uit dat er nog een enkeling bijkomt.’

Onbetaalbaar
Veel bouwers denken daar overigens genuanceerder over. Ze vrezen dat de extra kosten voor verduurzaming sommige nieuwbouwprojecten onbetaalbaar maken. Ook voorzien ze problemen bij hoogbouw, waar voortaan een warmte-koudeopslag nodig is. Dat vereist ondersteuning van de gemeente en vaak tijdrovende procedures.

Hartstikke goed
‘We moeten met z’n allen niet te voorzichtig zijn’, reageert Ollongren. ‘We gaan van dat Groningse aardgas af, willen überhaupt van fossiele brandstoffen af. Dat is niet iets wat we hier in Nederland alleen doen, dat proces loopt  wereldwijd. Natuurlijk loop je daarbij ook tegen nieuwe problemen aan. Dat moeten we per geval in de praktijk oplossen. Er zijn wel meer redenen waarom de bouw in de vertraging schiet. Het kan ook te maken met een tekort aan mensen. Of tekort aan materialen. Nou, we zijn er in Nederland gewoon hartstikke goed in om dit soort logistieke knelpunten op te lossen.’

Ingrijpen
Bouwen lost niet alles op. Ook systemen zullen moeten veranderen. In Amsterdam loopt de wachttijd voor een sociale huurwoning inmiddels op tot bijna twintig jaar. ‘Dat noem ik niet meer een wachtlijst’, beaamt Ollongren. ‘Daar moet je ingrijpen. In Amsterdam en een heleboel andere steden is er geen enkele doorstroming meer in de woningmarkt. Er zit een prop in. Daarom ben ik zo hard met de middenhuur bezig, waardoor er weer keuze voor mensen ontstaat. We gaan nu de markttoets aanpassen, zodat woningbouwcorporaties die middenhuur voor hun rekening kunnen gaan nemen als er geen marktpartijen voorhanden zijn. En we zetten in op meer starterswoningen.’

Nieuw revolverend fonds
Een deel van die starterswoningen moet worden gerealiseerd via een revolverend fonds voor binnenstedelijke transformatie, waarvoor het rijk 38 miljoen euro beschikbaar stelt. ‘Dat is de basis’, stelt Ollongren. ‘We praten daar ook over met provincies en private partijen. Bij binnenstedelijke transformatie heb je vaak een onrendabele top, een eerste investering die nodig is. Daar is dit fonds een oplossing voor.’

Lees het hele interview met Kajsa Ollongren deze week in BB18 (inlog)