Overwhere dankzij pilot massaal van het gas

Met zo’n 8.000 euro gemeentelijke subsidie kunnen bewoners van de Purmerendse wijk Overwhere van het gas af. Hoe zorg je er als gemeente voor dat iedereen meedoet? Binnenlands Bestuur volgt de ontwikkelingen.

Veel comfortabeler

Hij zit er behaaglijk bij met de kachel op twintig graden. Jan Kas uit de Van Goor Hinloopenstraat, een van de eerste zeventien huiseigenaren in Nederland die dankzij gemeentelijk stimuleringsbeleid zijn gasgestookte cv-ketel onlangs verruilde voor een ‘warmte-afleverset’. ‘Het is er hier in huis veel comfortabeler op geworden’, zegt hij. ‘Ik had een oude ketel met laag rendement die ’s ochtends altijd enorm stond te loeien. Nu warmt het binnen gelijkmatiger op. Al moeten we natuurlijk nog de eerste vorst afwachten.’

Toch gelukt
Het is ze dus toch gelukt, de gemeentelijke pioniers van Purmerend die Binnenlands Bestuur in deze serie al twee jaar volgt. Vijfennegentig woningen uit de jarenzestigwijk Overwhere wilde de gemeente loskoppelen van het gas en aansluiten op het warmtenet van de stad. De hoogst noodzakelijke rioolvervanging leek daarvoor de ideale gelegenheid: de straat moest toch al open. Bij wijze van pilot betaalden gemeente, rijk, stadsverwarming Purmerend en provincie mee aan het aardgasvrij maken van de woning. Van het aanpassen van de meterkast tot en met de inductiekookplaat.

Bovenlangs
Begin oktober was het na een klein half jaar van vooral buitenwerkzaamheden dan eindelijk zo ver. Namens zijn zieke minister kwam directeur-generaal bestuur, ruimte en wonen, Chris Kuijpers van Binnenlandse Zaken naar Purmerend afgereisd om het eerste tastbare resultaat van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) te vieren met gemeente en wijkbewoners. Wie kon dat na de vorige aflevering in de serie, in maart, nog denken? Gemeentelijk programmamanager Jaspert Verplanke had maanden eerder de wijk moeten meedelen dat de aanpak toch weer anders werd. De aansluiting op het warmtenet zou niet ondergronds en via de meterkast maar bovenlangs via de zolder de woning binnenkomen.

Stijgleiding
Daar, net onder het dak, moest de set worden geplaatst. Eenvoudiger aan te leggen, immers, en voor de bewoners geen kostbaar verlies van ruimte op de begane grond. Wel kregen die een ijzeren pijp in de vorm van een stijgleiding met koof langs de voorgevel en moest de gemeente de eerder met de wijk gemaakte afspraken herroepen.

Massaal ja
‘Ja, we gingen het anders doen’, reageert Verplanke. En je moest maar afwachten hoe de nieuwe gemeentelijke aanpak viel. ‘Maar zien is geloven, blijkt dan maar weer. Veel bewoners zijn hier in de gemeentelijke modelwoning naar de stijgleiding en afleverset op zolder komen kijken. En dan ervaar je dat we als gemeente in de loop van dit project veel vertrouwen hebben opgebouwd.’ Overwhere zei uiteindelijk met 95 procent instemmers massaal ja tegen ‘warmte door de lucht’.

Boots on the ground
Verplanke noemt drie factoren die daarbij cruciaal waren en ‘waar ik heilig in geloof’. De gemeente was overdag permanent aanwezig in de modelwoning. Daarnaast had de gemeente een klein, vast team (‘boots on the ground’) dat op den duur iedereen in de buurt bij naam kende. En ze veroverden als luisterend oor ‘minds en hearts’ van de buurtbewoners, ook als het eens niet over de energietransitie maar over sociale problematiek ging.

Vertrouwen
Hij geeft een voorbeeld van het door zijn team opgebouwde vertrouwen. ‘Als het warmtenet daadwerkelijk in de woning wordt aangelegd, komt er een medewerker van stadsverwarming bij je langs en lopen er drie, vier installateurs rond in jouw huis. Sommige wijkbewoners hebben ons die dag gewoon de sleutel overhandigd. Zo van: ik ga werken, ik zie het resultaat wel als ik thuiskom. En terecht, want toen ze weer thuiskwamen hadden ze een werkend warmtesysteem en was de zooi nog opgeruimd ook.’ Een bewoonster zag op tegen het lawaai van de rioolvervanging. Verplanke: ‘Ze is twee maanden naar een andere woning gegaan en heeft ons haar sleutel gegeven. Als we binnen moesten zijn, konden we gewoon naar binnen.’

Compliment
Het mooiste compliment kreeg Verplanke van de directeur van de midden in de wijk gevestigde basisschool. ‘Dat door deze transitie de sociale cohesie in de hele wijk structureel is verbeterd. Mensen praten erover rond het schoolplein en zijn meer tot elkaar gekomen.’

Geld belangrijk
In zijn warmgestookte woning kijkt Jan Kas er niet van op, ‘al praat ik zelf nog met dezelfde mensen als voor die tijd.’ Was hij eigenlijk ook op het warmtenet overgestapt als de gemeente zijn bijbehorende kosten níet had vergoed? ‘Ik denk het wel. Ik had een potje gereserveerd om ketel en geiser te kunnen vervangen. Maar voor veel andere bewoners zal dat geld toch belangrijk zijn geweest.’

Lees het hele verhaal over hoe Purmerend van het gas afgaat deze week in BB21 (inlog).