Schatkistbankieren levert verlies van 400 miljoen op
Schatkistbankieren is niet meer dan een 'cosmetische reductie' van de nationale schuld. Dit stelde BNG-directeur public finance van de BNG tijdens het Prinsjesdagdebat van Binnenlands Bestuur en de Universiteit Twente.
Het verplicht schatkistbankieren kan op jaarbasis leiden tot een verlies van 135 miljoen euro voor gemeenten tot 400 miljoen euro voor alle decentrale overheden. Dat werd duidelijk tijdens het -drukbezochte- Prinsjesdagdebat van Binnenlands Bestuur en de Universiteit Twente in de Haagse Nieuwe Kerk.
Cosmetische reductie
ABN Amro heeft berekend dat het verlies voor alle decentrale overheden kan oplopen tot 400 miljoen euro, zo stelde Pauline Bieringa, directeur Public Finance van de BNG tijdens het debat. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft eerder een bedrag van 135 miljoen euro berekend. Bieringa stelde dat het verplicht schatkistbankieren niet meer is dan een 'cosmetische reductie van de nationale schuld'. De opbrengsten zijn nihil, maar de verliezen voor gemeenten en provincies groot, zo betoogde ze.
Betaalbare gemeente
Bieringa was één de panelleden van het Prinsjesdagdebat, waar een gemêleerd gezelschap van onder meer burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen, financieel directeuren, beleidsambtenaren en consultants op was afgekomen om over diverse aspecten binnen het thema 'de betaalbare gemeente' met elkaar in debat te gaan.
Bestuurskracht
De meningen over de ideale omvang van een gemeente om voldoende financiële en inhoudelijke slag- en bestuurskracht te hebben, liepen behoorlijk uiteen. 'Er wordt altijd gezanikt over bestuurskracht, maar daaraan ontbreekt het niet in het lokale bestuur. Het wordt wel een probleem als, zoals nu, taken lukraak bij gemeenten over de schutting worden gegooid', betoogde Douwe Jan Elzinga, hoogleraar Staatsrecht aan de Universiteit Groningen.
Opschaling gemeenten
De Enschedese burgemeester Peter den Oudsten is vanuit economisch oogpunt sterk voorstander van opschaling van gemeenten. 'Ik zou graag zien dat Almelo, Enschede en Hengelo fuseren, waarmee we de vijfde stad van Nederland worden. Dat maakt echt het verschil.'
Wethouder Stefan Wouters uit Reusel-de Mierden (12.500 inwoners) ziet de noodzaak tot schaalvergroting niet in en kan in zijn optiek nooit een doel op zich zijn. ''Per beleidsonderdeel bekijken we op welke schaalgrootte we het moeten oppakken. Bij jeugdzorg bijvoorbeeld steken we sub-regionaal in op preventie. De specialistische jeugdzorg pakken we samen met 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant op.' Ook andere gemeenten werken op een keur van beleidsterreinen samen in allerhande samenwerkingsvormen, zo bleek uit de reacties van deelnenemers. Soms alleen op facilitair gebied (inkoop), soms op bedrijfsvoering of beleidsinhoudelijk. Sommige gemeenten zitten in zoveel verschillende samenwerkingsverbanden, dat ze door de bomen het bos niet meer zien.
Zoektochten
De slechte financiele situatie bij gemeenten noopt tot bezuinigingen, herbezinning op taken en zoektochten naar slimme manieren om zaken door andere partijen te laten oppakken. Maar ook omdat nieuwe taken zoals de decentralisaties van het sociale domein op het bordje van gemeenten komen, 'staan we voor de uitdaging om te komen tot een ander soort overheid', zo stelde de Amersfoorste gemeentesecretaris Han Bekkers. 'Wat dat is, is nog niet uitgekristalliseerd', voegde hij daar meteen aan toe.
Andere overheid
Elke gemeente vult het begrip 'andere overheid' op zijn eigen manier in, zo bleek dan ook tijdens het debat. Zo mogen inwoners van Reusel-De Mierden voorstellen doen om het begrotingstekort terug te dringen. De suggesties neemt de gemeenteraad later mee in zijn besluitvorming. 'Veel te duur om al die voorstellen van burgers door te rekenen', stelde een van de aanwezigen uit eigen ervaring. In Amersfoort hebben buurtbewoners buurthuizen overgenomen, die anders gesloten zouden worden. Het leverde de gemeente een besparing van twee miljoen euro op. En in Enschede gaan werkgevers en maatschappelijk partners aan de slag om de werkloosheid in een wijk binnen vier jaar weg te werken. Den Oudsten: 'We denken wel dat we een gemeente besturen, maar dat is helemaal niet waar. We faciliteren. Het is jammer wel dat we pas op innovatieve ideeën komen als we minder budget hebben.'
En ik hanteer altijd als norm: "Als ik het niet begrijp, dan deugt er iets niet".
Ik vind het dan ook ronduit beschamend en zorgelijk dat de redactie van Binnenlands Bestuur de boodschap zonder het daadwerkelijk te checken in chocoladeletters napapagaaid.