Kostenoverschrijdingen infrastructuurprojecten onderschat

De aanleg van spoorweginfrastructuur valt in Nederland gemiddeld 11 procent duurder uit dan was voorspeld; bij wegen is dat 19 procent en bij bruggen en tunnels 22 procent. 

Nederland steekt hiermee gunstig af tegenover het buitenland. Maar de eigenlijke kostenoverschrijdingen liggen vermoedelijk veel hoger, stelt Chantal Cantarelli, die op maandag 28 november op dit onderwerp promoveert aan de TU Delft.

Meer dan de helft

Uit een wereldwijd onderzoek naar kostenoverschrijdingen bij 258 grootschalige transport-infrastructuurprojecten is gebleken dat wegen gemiddeld 20 procent duurder uitvallen, bruggen en tunnels 34 procent en spoorwegen 45 procent. Vergeleken met het buitenland steekt Nederland dus nog gunstig af met de kostenoverschrijdingen. Al liggen de eigenlijke overschrijdingen vermoedelijk veel hoger, zo stelt Chantel Cantarelli, die op maandag 28 november op dit onderwerp promoveert aan de TU Delft. Uit haar studie naar Nederlandse projecten blijkt dat in meer dan de helft van de projecten op het gebied van wegen, bruggen, tunnels, spoorlijnen, de kosten hoger uitvallen dan voorspeld.

Informeel
Dat kostenoverschrijdingen in Nederland wel meevallen is echter een onterechte conclusie, waarschuwt Cantarelli. Kostenoverschrijdingen zijn namelijk vaak gebaseerd op een vergelijking tussen de kosten bij de uiteindelijke oplevering en de geraamde kosten ten tijde van het formele besluit. Maar politici hebben vaak al veel eerder een informeel besluit genomen. Dit verschijnsel wordt lock-in genoemd. Ten tijde van het informele besluit is vaak sprake van veel lagere schattingen.

Drie tot vier maal

Cantarelli heeft dit effect voor twee Nederlandse projecten, de Betuweroute en de HSL-Zuid, nader onderzocht. Politici bleken zich al vier jaar voorafgaand aan het formele besluit aan het project te hebben gecommitteerd. Als men de kostenoverschrijding berekent op basis van de onderschatte kosten ten tijde van de informele besluitvorming, zijn de overschrijdingen van de Betuweroute en HSL-Zuid drie tot vier maal zo groot. De kostenoverschrijdingen zijn dus vermoedelijk veel groter dan bekend.
 

Niet verbeterd

Het is volgens Cantarelli zorgwekkend dat de kostenramingen de laatste twintig jaar niet zijn verbeterd. Aangezien schattingsmethoden wél zijn verbeterd, moeten er andere redenen zijn voor de systematische overschrijdingen. Cantarelli concludeert dat om voorspellingen in kosten te verbeteren, aanvullend een andere kostenmethodiek zou moeten worden gevolgd. Daarbij worden kosten en kostenoverschrijdingen van vergelijkbare projecten bekeken.