Leers lost kwestie Palmen op met grondruil
Waarnemend burgemeester Gerd Leers van Brunssum heeft het omstreden gronddossier rond de omstreden wethouder Jo Palmen opgelost. Er wordt een grondruil toegepast. ‘Daarmee is het gronddossier, dat al sinds 1976 speelt, opgelost’, zegt een tevreden Leers.
Waarnemend burgemeester Gerd Leers van Brunssum heeft het omstreden gronddossier rond de omstreden wethouder Jo Palmen opgelost. Er wordt een grondruil toegepast. ‘Daarmee is het gronddossier, dat al sinds 1976 speelt, opgelost’, zegt een tevreden Leers.
Gerd Leers was vanmiddag namens de gemeente met de zoon van Palmen bij de notaris om de grondruil te regelen. Jo Palmen heeft de grond namelijk overgedragen aan zijn zoon. ‘Zijn vader heeft zich er niet mee bemoeid’, aldus Leers.
Opgelucht
In een interview met Binnenlands Bestuur zegt Gerd Leers dat deze grondruil in het centrum van Brunssum met de gemeente hem ‘politiek’ gaat lukken. ‘Ik heb het gronddossier dat in de loop van de jaren was uitgegroeid tot een enorme rel, uit handen van de politiek gehaald en teruggebracht tot een dispuut tussen een willekeurige inwoner en de gemeente Brunssum. Ik heb de gemeenteraad gevraagd zich er verder niet mee te bemoeien.’ Het college nam gisteren de beslissing, ‘uiteraard zonder Jo Palmen’, benadrukt Leers. Het college is volgens hem enorm opgelucht dat de angel uit de Brunssumse politiek is verwijderd.
Verziekte cultuur
Leers zit nu een jaar als waarnemer in Brunssum, waar de rust is weergekeerd. De verwachting was dat er na zijn aantreden koppen zouden rollen na de integriteitskwestie die eind vorig jaar rond wethouder Palmen was ontstaan. Leers zag dat anders. Het probleem was volgens hem niet de integriteit, maar de verziekte bestuurscultuur in de Limburgse gemeente. ‘De tegenstellingen waren groter dan ik had gedacht. De verhoudingen waren verziekt. Ik druk niemand in een hoek en ik veroordeel niemand. Het zat niet alleen op dát moment verkeerd, het zat al jaren verkeerd. Het gedoe over de benoeming van Jo Palmen tot wethouder en het vertrek van burgemeester Luc Winants waren de laatste druppels, maar ik zag opeens de hele emmer.’
Verbrassen
Die emmer zat vol met haat en nijd. Oppositie en coalitie in Brunssum gunden elkaar in de raadszaal (en daarbuiten) het licht in de ogen niet. Zo’n raadszaal is geen plek voor een burgemeester die hooguit wordt geduld door het ene kamp en wordt verfoeid door het andere. Daar past alleen iemand die respect afdwingt. ‘Ik had van meet af aan het gevoel dat alle partijen mij serieus namen’, zegt hij. Wat daarbij vast meespeelde, is dat Leers ook zijn lessen had geleerd. ‘Ik heb mijn fouten gemaakt. In mijn glorietijd als burgemeester van Maastricht verbraste ik met mijn confronterende ambitie de compassieruimte waardoor ik in het debat over de Bulgaarse villa uiteindelijk het loodje legde. Ik ben zoveel geprezen, gemangeld en verguisd, dat ik nu, op mijn 67ste, kan zeggen: ik weet hoe mensen zich voelen. Ik kan mensen helpen. Twintig jaar geleden zou ik in Brunssum hebben gefaald. Dan was ik onderdeel van het probleem geworden, zoals Luc Winants dat overkwam.’
Onbeholpen
‘Ik heb heel snel in de gemeenteraad een grens getrokken. Ik accepteer niet dat mensen elkaar beledigen en elkaar aan de schandpaal nagelen. Daar los je de problemen natuurlijk niet mee op. Er moet uiteindelijk een uitgestoken hand volgen’, zegt Leers. ‘Neem mensen serieus. En dan blijken de mensen die serieus worden genomen, anderen ook serieus te nemen en zelfs waardering en respect voor elkaar te krijgen. Het vertrouwen dat ze van je krijgen, geven ze ook terug.’
Eerst werden duidelijke regels rond integriteit afgesproken en de procedures rond de benoeming van de wethouders onder de loep genomen. Inmiddels hebben ook alle raadsleden een risicoprofielgesprek gehad en is er een integriteitscommissie benoemd. Leers: ‘Maar daarmee ben je er nog steeds niet. Het is gemakkelijk om regels af te spreken over integriteit, maar uiteindelijk bepalen de omgangsvormen hoe het spel wordt gespeeld.’
Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog)
De houding en het gedrag van bestuurders en politici in en buiten de politieke ‘arena’ is een goede graadmeter voor de onderlinge verhoudingen. Voor de meeste bestuurders en politici is dit vanzelfsprekend: ‘Hard op de inhoud, zacht op de persoon’ of ‘In de raadszaal gaan we elkaar verbaal te lijf en daarbuiten drinken we samen een biertje’. Onderzoek naar de bestuurscultuur in gemeenten laat zien dat de werkelijkheid anders is. Ik raad iedere politicus en bestuurder aan om het rapport ‘Patronen van Politiek, de Arnhemse bestuurscultuur in meervoud’ (Paul Frissen et al, 2017) te lezen en de livestream van de beraadslagingen in de raad daarover te bekijken (
Voor de politici en bestuurders in Brunssum en misschien minder manifest ook in veel andere gemeenten is reflectie op de eigen houding en gedrag een blinde vlek. Zo zijn aanpassing van de vergaderstructuur, de omarming van een integriteitscode, het benoemen van een zondebok etc. veel gekozen remedies tegen onverwerkte bestuurlijke pijn. Remedies die steeds opnieuw hun belofte niet inlossen.
De casus Brunssum laat zien dat verstoorde bestuurlijke verhoudingen de optelsom zijn van gebeurtenissen waarbij ‘bestuurlijke pijn’ is veroorzaakt en geleden. Onder bestuurlijke pijn is pijn die bestuurders en politici voelen en die gerelateerd is aan het uitoefenen van een bestuurlijke of politieke functie. Een coalitiebreuk, een slechte verkiezingsuitslag, vergaande politisering, politieke uitsluiting, machtspolitiek van de grootste partij, schendig van de vertrouwelijkheid, aantasting van de persoonlijke integriteit etc.
Met zijn aanpak van het gronddossier heeft Leers de angel uit de Brunssumse politiek gehaald. Hij heeft alle betrokkenen serieus genomen en grenzen gesteld aan het gedrag en de onderlinge bejegening.
Het optreden van Leers laat zien dat iemand van buiten ‘de eigen kring’ nodig is om de onderlinge verhoudingen te belichten en te verlichten. Hij memoreert aan zijn eigen bestuurlijke pijn en de lessen die hij daaruit heeft getrokken. Het heeft hem bestuurlijk wijzer gemaakt en hem in staat gesteld de bestuurlijke verhoudingen te herstellen. Bestuurlijke pijn verdwijnt niet zo maar, blijvende aandacht voor de onderlinge verhoudingen is nodig. Leers wijst er niet voor niets op dat uiteindelijk de omgangsvormen bepalen hoe het spel gespeeld wordt.
De raad en het college van Brunssum verdienen lof voor dit artikel. Hun openheid maakt het voor andere politici en bestuurders makkelijker om de onaangename waarheid van gebrekkige onderlinge verhoudingen onder ogen te zien.