Canonverhoging schok voor Amsterdammers

Hoewel veel bewoners van koopwoningen in de Amsterdamse Vogelaarwijk Bos en Lommer wisten dat de erfpachtverhoging in het verschiet lag, kwam de hoogte van het bedrag voor een aantal toch als een schok. ‘Sommige bedragen zijn 50 keer de oude canon.’

Afspraak
Stichting Erfpachters belang Amsterdam (SEBA) is begin 2010 al een collectieve bodemprocedure tegen de gemeente begonnen tegen de herziening van de canon. Inmiddels hebben zich hier al 150 bewoners uit Bos en Lommer bij aangesloten. ‘We hebben een afspraak met de gemeente dat we op korte termijn meewerken, zodat zekerheid is over wat een erfpachter maximaal kwijt is. Daar staat tegenover dat er geen nieuwe aktes bij de notaris passeren en geen incasso’s worden gedaan tot het eind van de procedure’, aldus voorzitter Koen de Lange.

Onvolledig
Kern van het probleem is volgens De Lange dat veel dingen niet of onvolledig worden benoemd. ‘Er zitten hiaten in de contracten. In de akte van uitgifte staat niet beschreven dat deze herzien kan worden. Dit staat wel in de algemene bepalingen, maar niet hoe. Is het kwalitatief dan wel goed genoeg? En als het wordt herzien, wat is dan de basis?’ SEBA heeft aangetoond dat de kostprijs de basis is. ‘De canon is gebaseerd op de kostprijs van de grond. Op basis hiervan kan de gemeente niet de grondslag van de canon zomaar wijzigen. De prijs wordt niet getoetst aan nieuwe wetgeving, maar aan nieuwe algemene bepalingen en die zijn nu ongunstiger dan de oude. Er is bijvoorbeeld een jaarlijkse indexering.’

Bijzonder
Bos en Lommer is bijzonder, omdat hier veel bouwblokken staan, weet De Lange. Corporaties hebben de woningen eerst verhuurd en daarna verkocht. ‘In een bouwblok heb je soms wel drie verschillende algemene bepalingen en dus ook een verschillend aanbod. Soms zit er wel 20- tot 30.000 euro verschil tussen. Dat is ongelijke behandeling en is in strijd met het algemeen beginsel van behoorlijk bestuur.’ De canon in Bos en Lommer wordt in 2014 na 75 jaar herzien. Heel Amsterdam krijgt hiermee te maken, maar in Bos en Lommer een hele grote groep tegelijk, aldus De Lange. ‘Het is een Vogelaarwijk. De nieuwe bewoners trekken de wijk juist omhoog.’

Ouderen
Sommige bewoners moeten wel tot 50 keer de oude canon betalen. ‘Nu betalen ze 30 euro per jaar, straks 1200 euro. Dat is serieus geld. Zulke verhogingen verwacht je niet. In Amsterdam Zuid gaat het soms wel 80 keer omhoog. Met name oudere mensen die lang in een huis wonen kunnen niet anticiperen op de nieuwe voorwaarden. En starters hebben geen financiële ruimte.’ Mensen kunnen ook hun jaarlijkse indexatie afkopen voor 10 of 25 jaar of het hele bedrag ineens voor 50 jaar. ‘Het gaat dan om 35.000 of 40.000 euro neerleggen.’

Gebrekkig
De Lange hekelt hierbij de gebrekkige informatievoorziening van de gemeente Amsterdam. ‘Een totale afkoop is niet aftrekbaar in Box 1. Als je het financiert, is de rente wel weer aftrekbaar.’ Ook de korte reactietermijn valt in slechte aarde. ‘Soms maar twee weken. Maar de gemeente heeft dat opgerekt naar 3 maanden. Toch krijg je het ongunstigste aanbod als je niet reageert. Dat is toch raar bij zo’n complex financieel product.’ Sowieso vindt De Lange het heel raar dat de wethouder niet in gesprek hierover wil met zijn burgers. ‘Ze zeiden tijdens een raadscommissie tegen me: ga maar naar de rechter.’ De Lange verwacht een gerechtelijk vonnis in het najaar.

Onaangenaam
Constan van Ginneken, hoofd van het Amsterdamse Bureau Erfpacht, heeft bewoners tijdens voorlichtingsbijeenkomsten al uitgelegd hoe het systeem werkt. ‘Maar dat het zo plotseling komt, is natuurlijk een lastige zaak. Mensen weten dat het komt, maar voor sommigen is het een onaangename verrassing.’ Hij vindt dat makelaars en hypotheekadviseurs huizenkopers beter moeten wijzen op de erfpacht. ‘Zelf besteden we er ook meer aandacht aan. Op onze website staan rekenvoorbeelden. Sommige canons zijn inderdaad 50 jaar lang niet geïndexeerd en er is geen inflatiecorrectie uitgevoerd.’

Leermoment
Van Ginneken spreekt wel van een leermoment. ‘We sturen nu drie jaar van tevoren een brief, misschien moeten we dat verder naar voren halen.’ De korte reactietermijn is nu langer. ‘Het aanbod dat de gemeente nu doet geldt nog een half jaar, daarna komt de gemeente met een nieuw voorstel.’ Verder bevestigt Van Ginneken de afspraken over het niet per se ondertekenen van een nieuwe akte bij de notaris en het uitblijven van incasso’s tot het einde van de gerechtelijke procedure. ‘Maar als het in het nadeel van SEBA uitvalt, moeten mensen alsnog betalen. Ze kunnen dus beter wel betalen. De gemeente betaalt wel terug, als het moet.’

Regeling
Volgend jaar zal een deel van Amsterdam-Noord met een canonherziening te maken krijgen. Verzachtende omstandigheden zijn er wel. Van Ginneken wijst op een regeling waardoor mensen kunnen wennen aan hun nieuwe canon. ‘En voor noodgevallen is er een subsidie.’ De rechtszaak ziet het hoofd van Bureau Erfpacht nog wel een paar jaar duren. Maar naar een uitspraak kijkt ook hij uit. ‘Dan is er duidelijkheid.’