Op zoek naar een oplossing voor het pdf-probleem
In het kader van toegankelijkheid is pdf geen handig formaat. Voor voorleessoftware is het ontcijferen van teksten en tabellen in pdf's een hele opgave. Daardoor zijn veel overheidsdocumenten slecht beschikbaar voor slechtzienden en blinden.
Dat een Portable Document Format (pdf) niet ideaal is, dat weten de meeste gemeenten wel. Toch is er sprake van een hardnekkig pdf-probleem. Maar liefst 99,99 procent van alle documenten op overheidswebsites is een pdf, berekende DigiToegankelijk. Wat is het alternatief?
Weg met de pdf?
In het kader van toegankelijkheid is pdf geen handig formaat. Voor voorleessoftware is het ontcijferen van teksten en tabellen in pdf's een hele opgave. Daardoor zijn veel overheidsdocumenten slecht beschikbaar voor slechtzienden en blinden. Ook zijn pdf's moeilijk bruikbaar als open data. Ontwikkelaars kunnen tabellen uit pdf's niet zomaar 'uitlezen'. Vaak moeten ze handmatig data uit pdf's overtikken om ze te kunnen vergelijken met andere overheidsdata. Alle reden om een alternatief voor de pdf te zoeken. Maar dat blijkt niet zomaar voorhanden.
Toegankelijke pdf's
Kristian Mul is productowner bij DigiToegankelijk bij Logius, de dienst digitale overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Een gouden formule om het pdf-probleem voor eens en voor altijd de wereld uit te helpen, bestaat niet, zegt hij. Wel heeft hij een aantal adviezen om het pdf-probleem mogelijk te verkleinen.
Is een pdf echt nodig?
Pdf is oorspronkelijk een printformaat. Het is helemaal niet bedoeld om op grote schaal documenten online te zetten. Mul: 'Sta bij ieder nieuw document even stil bij de vraag: móet dit in pdf? Ook in html kun je een document opmaken, al vergt het dan iets meer digitale vaardigheden.'
Bewustwording
Is een pdf echt nodig? Zorg er dan voor dat hij toegankelijk is. Er bestaan cursussen waarin deelnemers onder meer leren hoe ze een Word-document zo structureren dat het toegankelijk is, ook als je het opslaat als pdf. Er zijn ook open source tools die automatisch de toegankelijkheid van een document kunnen checken. Een kleine kanttekening: 'Veel criteria voor toegankelijkheid zíjn niet automatisch te checken. De software kan bijvoorbeeld wel controleren of een foto een alternatieve beschrijving bevat voor slechtzienden, maar niet of de tekst inderdaad beschrijft wat er op de foto staat.'
Eisen stellen
Ten slotte kunnen gemeenten meer doen om te zorgen dat hun leveranciers het pdf-probleem aanpakken. Mul: 'Er ligt ook een taak bij de markt. Een toegankelijke pdf opleveren is best te doen. Leg in je inkoopprocessen die eis neer bij je leveranciers. En vraag ze om het te bewijzen, waarbij de resultaten van een automatische toets dus niet volstaan.'
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Voorbeelden van gedrag zijn animaties en andere vormen van bewegend beeld in presentaties,. formules in spreadsheets al dan niet in combinatie met grafieken die worden uitgevoerd op het moment dat een document wordt geopend of op het moment dat een cel wordt aangeklikt en er vervolgens een macro wordt uitgevoerd. Ook macro's in tekstdocumenten horen daarbij, En het kan beslist nog complexer. Zeker wanneer het getoonde document een verzameling is van losse bestanden in verschillenden bestandsformaten die mogelijkerwijs ook nog op verschillende locaties kunnen staan. De software zorgt voor het bijeenbrengen van de bestanden, het uitvoeren van het gedrag en tonen van het eindresultaat op het scherm.
Wanneer van dit soort complexe samengestelde documenten PDF's worden gemaakt werken die voorbeelden niet meer. Alsof een levend wezen is opgezet door een preparateur. Aan de buitenkant lijkt het nog het zoals altijd, maar aan de binnenkant gebeurt er niets meer. De integriteit is van het origineel is aangetast.
Is dat erg? Dat hangt van de context af waarin het document is ontstaan of is gebruikt. Nadenken hierover kan geen kwaad,
Kijkend naar een document is het niet vreemd dat een raadpleger de technieken niet herkent die achter dat document zitten. Technieken die er voor zorgen dat het document beschikbaar en toegankelijk is, te gebruiken is en die een aandeel leveren om de integriteit in stand te houden en die het voortbestaan van dat document met inhoud, structuur, gedrag en context mogelijk maken. Of PDF als bestandsformaat daar een goede bijdrage aan kan leveren is dus de vraag.
Een digitaal denkraam maakt het mogelijk anders naar documenten te kijken, Een webpagina, datgene wat een raadpleger op haar of zijn scherm als eenheid (=document) te zien krijgt bestaat uit vele losse componenten met vermoedelijk veel vormen van gedrag. Een mooi uitgebreid voorbeeld hiervan uit 2015 is hier te vinden: http://www.bloomberg.com/graphics/2015-paul-ford …
Probeer daar maar eens PDF van te maken.
http://fvdgeest-dtp.blogspot.com/2019/11/werken- …