Drents parlement peilt stemming onder Drenten over fietsen

Deze week werd het platform Wij zijn Drenthe gelanceerd. Op de bijbehorende website kunnen Drentenaren hun stem laten horen over onderwerpen die spelen in de provincie. Het Drents Parlement wil in gesprek met de inwoners en gebruikt hiervoor onder meer Polis, een online gesprekstool die op basis van de stemmen geen meerderheid uitrekent, maar draagvlak.

Drieptrapsraket

Wij zijn Drenthe werkt als een drietrapsraket, vertelt Fenneke Mensen, Statenlid en voorzitter van de werkgroep verbindend besturen. ‘We willen op verschillende manieren in gesprek komen met mensen. De website is een vrij makkelijke manier om snel veel mensen te bereiken en te laten meedenken. Daarnaast gaan we fysiek met mensen in gesprek, op plekken als markten en bij bibliotheken . Zo willen we ook de mensen die niet zo digitaal geletterd zijn aan het woord krijgen. En ten slotte houden we een panelgesprek met de inwoners die we gesproken hebben en Statenleden.’ Van het panelgesprek wordt een podcast gemaakt.

Het eerste thema waarover het Drents Parlement de stemming peilt op de website, is fietsen. Wat zijn de fietservaringen van de inwoners van Drenthe? Hoe denken zij over de verkeersveiligheid? Hoe kunnen fietspaden en doorfietsroutes beter worden? Deelnemers krijgen online stellingen voorgelegd. Wie een onderwerp mist, kan een nieuwe stelling voorstellen. Een moderatieteam kijkt ernaar voordat het wordt geplaatst. De stellingen staan online tot en met 15 juni. ‘Het voordeel van dit systeem is dat mensen zelf dingen kunnen inbrengen,’ zegt Mensen. ‘Met deze tool is het niet alleen eenrichtingsverkeer.'

Mening-groepen

Polis, de tool in kwestie, werd ontwikkeld in Taiwan. In tegenstelling tot sociale media, waar discussies snel uitlopen op verbaal geweld, is Polis gemaakt om punten van gemeenschappelijkheid te doen bovendrijven. Het algoritme clustert de deelnemers aan de online enquête in mening-groepen op basis van hun stemgedrag. In het geval van de fiets-stellingen kom je dus niet in een vooraf afgebakende doelgroep terecht, maar bijvoorbeeld in de groep mensen-voor-wie-het-fietspad-niet-breed-genoeg-kan-zijn, of de groep mensen-die-menen-dat-wielrenners--overal-voorrang-hebben. Het algoritme stelt vast over welke standpunten de verschillende groepen hetzelfde stemmen. Dat leidt tot inzicht tot de punten waar iedereen zich in wel kan vinden. ‘Er wordt dus niet gezocht naar een meerderheidsstem, maar naar een top tien van stellingen waar een brede groep mensen het over eens is,’ zegt Anne de Zeeuw. Zij introduceerde met Stichting Netwerk Democratie de tool Polis in Nederland. Tegenwoordig werkt ze als Statenonderzoeker bij het Drents Parlement, met als specialisme Democratische Vernieuwing.

Fietsagenda

Statenlid Mensen hoopt dat de methode leidt tot nuttige input voor de nieuwe Fietsagenda van Drenthe. ‘Ik hoop dat het een breed gedragen product wordt, waarin veel Drenten zich herkennen en weten: "daar heb ik ook aan bijgedragen", in plaats van dat het alleen maar door ambtenaren bedacht wordt en door ons goedgekeurd of afgekeurd.’

Het uitgangspunt is om de online tool langdurig in te zetten. Na de zomer worden andere thema’s gekozen, zoals wonen, zorg of mobiliteit. In 2024 organiseerde Drenthe een burgerberaad over wonen. Daarvoor vulden 6000 mensen een vragenlijst in en kregen ze 2000 aanmeldingen binnen. ‘Dat mensen willen meepraten is duidelijk,’ zegt De Zeeuw.

Mensen: ‘Wat we uit het burgerberaad hebben begrepen, is dat we daar ook bepaalde doelgroepen níet hebben kunnen bereiken. Het was een mooi lotingssysteem, maar als je de uitwerking ziet, in een zaal met 150 man, dan mistte daar bijvoorbeeld de allochtone medemens. Daar gaat dus ergens iets mis in de communicatie. We willen kijken of we met de drietrapsraket meer mensen bereiken. Als blijkt dat we nog een bepaalde doelgroep missen in de gespreksvoering, ook online en de markt, dan kunnen we daar alsnog op sturen.’

Kapers

En wat nu als het gesprek wordt gekaapt door mensen met een agenda? De website test niet of de deelnemers daadwerkelijk uit Drenthe komen of wellicht bij een actiegroep horen. 

De Zeeuw: ‘Dat is nou net het leuke van Polis. Omdat het een top tien maakt van standpunten waarover de meeste consensus is, betekent dit dat de verschillende mening-groepen er hetzelfde op gestemd hebben. Hoe meer verschillende groepen ergens overwegend eens of oneens op stemmen, hoe hoger dat standpunt komt te staan. Als één mening-groep heel groot is vergeleken met de andere groepen heeft dat dus geen impact op de uitslag.’ Ook bots hebben weinig kans van slagen, omdat de stellingenstandpunten aan iedere gebruiker in een random volgorde worden laten zien.

VNG

Voormalig staatssecretaris digitalisering Alexandra van Huffelen zag in Polis een middel om haar Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren te concretiseren. Ook de VNG is enthousiast. Met behulp van onder andere de provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland en Groningen en een toekenning uit het Innovatiebudget van de rijksoverheid, is een samenwerkingsverband van ontwikkelaars en ambtenaren bezig om Polis beschikbaar te maken voor alle Nederlandse gemeenten.