Besparen met ICT vereist hoog kennisniveau

Breda investeert in een klantcontactcentrum, ondanks de miljoenenbezuinigingen die de stad moet doorvoeren. Een meerderheid van de gemeenteraad van Breda steunt de door wethouder Saskia Boelema in augustus voorgestelde investering van 1,7 miljoen euro. Die investering levert vanaf 2014 al een besparing op, die oploopt tot jaarlijks 800.000 euro in 2020, heeft ze laten uitrekenen. Dankzij de digitaliseringslag kan de gemeente toe met minder loketpersoneel en krijgen burgers bovendien sneller antwoord op hun vragen.

Dat Breda deze stap zet, is niet vanzelfsprekend. De gemeente moet onder andere door de grote tekorten bij het gemeentelijk grondbedrijf tientallen miljoenen euro’s bezuinigen. Bij andere gemeenten staan investeringen in de (in eerste instantie vaak kostbare) digitalisering door de bezuinigingen onder druk.

Kennisniveau

De ontwikkeling van de e-overheid is in hoge mate afhankelijk van het kennisniveau in de gemeenteraden, constateerde Nancy Bakker, hoofd Bestuur, Veiligheid en Informatiebeleid van de VNG, vorige maand op de conferentie Digitale Overheid. ‘De e-overheid is bij de ene organisatie kwetsbaarder dan bij de andere. In Bergen op Zoom kon de verantwoordelijke wethouder zijn ICT-plannen er een stuk makkelijker doorheen krijgen toen bleek dat er door de invoering van de Basisregistraties Adressen en Gebouwen opeens anderhalve ton extra WOZ-belasting binnenkwam.’ Op Bakkers vraag aan het publiek in Utrecht of je als gemeente of ministerie nu óp ICT of mét ICT moet bezuinigen, kozen de meeste toehoorders voor het laatste. ‘Dat is mooi, maar ik hoop dat dat ook geldt voor jullie collega’s die niet zijn gekomen.’

'Lean' werken

Ongeveer 100 euro per inwoner zullen de gemeenten moeten bezuinigen, schat Jacq Bus, die bij Atos Consulting betrokken is bij twee gemeentelijke samenwerkingsverbanden, Dimpact en GovUnited. ‘De kaasschaaf gaat niet werken, dus moeten er fundamentele keuzes worden gemaakt.’ De korte termijn is daarbij niet zo relevant, vindt hij. ‘Kijk naar toekomstige samenwerking: worden er over vijf jaar nog op 430 plekken vergunningen verleend?’

De besparingsmogelijkheden zijn er, stelt Bus. Met de invoering van zaakgericht, procesmatig en vooral ‘lean’ werken (je puur richten op wat waarde toevoegt) is in een gemeente met 100.000 inwoners of meer, vier miljoen euro te verdienen. Het saneren van het doorgaans veel te complexe applicatielandschap levert al zo’n zeven ton op. De andere helft van de besparingen moet vervolgens komen uit onder andere Het Nieuwe Werken en vooral door samen te werken. De benodigde technologie is inmiddels wel volwassen, stelt Bus. ‘Anno 2010 hangt de voortgang vooral af van het absorptievermogen van de gemeenten.’

Mis
Het Center for E-government Studies (CFES) heeft in opdracht van BZK een onderzoek verricht naar de visie die er bij de overheid intern leeft op de e-overheid. Eén van de 22 dilemma’s die dat opleverde, was de vraag of ICT nu meer met bezuinigingen te maken heeft, of met investeringen. De ondervraagde hoge ambtenaren hebben wel door dat ICT-investeringen de overheid vooruit helpen, ook in de richting van bezuinigingen. Maar er gaat ook te veel mis, bijvoorbeeld met de grote ICT-projecten en de verantwoording over ICT. Professor Jan van Dijk van het CFES signaleert ook dat ambtenaren echt hun kennis van de e-overheid verder moeten ontwikkelen. ‘De parlementaire vertegenwoordiging heeft geen fluit verstand van de elektronische overheid. De Kamer telt op dit moment geen enkele ICT-deskundige.’

Freek Blankena