2016 zwart jaar voor wethouders

Lokale bestuurders kwamen in 2016 bij bosjes ten val. Liefst 116 wethouders verdwenen vanwege politieke vertrouwensbreuken – tijdelijk dan wel definitief – van het toneel. Het jaar 2016 behoort daarmee voor wethouders tot de zwartste drie jaren sinds de invoering van het dualisme.

Verstoorde en gebroken coalitieverhoudingen zijn de belangrijkste reden voor het grote aantal ten val gekomen wethouders. Dat blijkt uit het Wethoudersonderzoek 2016 dat in opdracht van Binnenlands Bestuur is uitgevoerd door DeCollegetafel. In liefst 28 gemeenten kwam het college door onderlinge verstoorde verhoudingen ten val. Nooit waren er – sinds de invoering van het dualisme in 2002 – meer coalitiebreuken als in het afgelopen jaar. Het recordjaar was 2012 met 24 opgebroken coalities.

Coalitiebreuken
De conflicten die tot een coalitiebreuk leidden, hebben een gemeenschappelijke noemer: coalitiepartijen gunnen elkaar of hun wethouders geen verdere voortzetting van hun samenwerking. Weinig coalitiepartijen leidt eerder tot een breuk dan veel coalitiepartijen: in de helft van de 28 gemeenten met een coalitiebreuk telde de coalitie drie coalitiepartijen en in vijf gemeenten bestond de opgebroken coalitie slechts uit twee partijen.

Bestuursstijl en integriteit
Twee andere belangrijke politieke valfactoren van 116 wethouders in 2016 zijn de stijl van besturen van de wethouder en integriteit. In vijftien gemeenten (bijvoorbeeld Wassenaar, Stichtse Vecht, Slochteren, Haarlemmerliede en De Bilt) eindigde het wethouderschap vanwege onvrede over de manier van werken, of omdat de wethouder (Arnhem, Venlo, Sluis, Hillegom, Barneveld) verzuimde de raad tijdig te informeren. Niet-integer gedrag kostte wethouders in tien gemeenten (Aalten, Bergen NH, Cranendonck, Hoogezand, Krimpen, Reusel-de Mierden, Stedebroec, Uitgeest, Zuidplas en Zwijndrecht) de politieke kop.

Zwaar beroep
In 2016 was voor 46 wethouders – een recordaantal –  gezondheid (18 wethouders) of persoonlijke redenen (28 wethouders) het argument voor een vrijwillig gekozen vertrek In de meeste gevallen ging het om het gevoel dat de klus was geklaard. Voor een handvol wethouders bleek de zwaarte van het wethouderschap de reden voor vrijwillig vertrek.

Lees alles over het wethoudersonderzoek in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week