Student onderzoekt straffen van ambtenaren
Waarom wordt een ambtenaar in de ene provincie of gemeente zwaarder gestraft voor plichtsverzuim dan in de andere? Die vraag probeert een student Ambtenarenrecht uit Limburg te beantwoorden in zijn scriptie. Het boven water krijgen van de informatie vergt eindeloze Wob-procedures en hulp van de Raad van State.
Anoniem
Zelf blijft de student uit privacyoverwegingen in de anonimiteit. Zijn raadsman, Harry Janssen, voert namens hem het woord. Die legt uit dat er grote verschillen zijn tussen bestuursorganen als het gaat om maatregelen tegen plichtsverzuim, zoals te laat komen, een oproep van de bedrijfsarts negeren of onjuist declareren. ‘De ene gemeente houdt het bij een waarschuwing, de ander legt voorwaardelijk strafontslag op.’
Salarisgroep
De student vroeg alle provincies en alle gemeenten in Limburg en Gelderland om inzicht te geven in het plichtsverzuim en de opgelegde straffen daarvoor in de periode 2005-2007. Aanvankelijk wilde hij ook weten in welke salarisgroep de bestrafte ambtenaren zaten, om een verband te onderzoeken tussen de zwaarte van de straf en de hoogte van de inschaling. Maar omdat bestuursorganen niet verplicht zijn die informatie te geven, heeft de student die vraag laten schieten, zegt Janssen.
Raad van State
De advocaat heeft inmiddels zijn handen vol aan de klus. De informatieverzoeken via de Wet openbaarheid van bestuur leidden in veel gevallen tot een gang naar de rechter en de Raad van State. De provincie Friesland werd op die manier al gedwongen om de gegevens – geanonimiseerd – openbaar te maken, in Flevoland loopt die procedure nog, evenals voor de gemeente Apeldoorn.
Leges
Daarnaast is het tweetal volop bezig met het versturen van bezwaarschriften tegen gemeenten die legeskosten in rekening brengen van driehonderd tot veertienhonderd euro. ‘Kopieerkosten willen we natuurlijk best betalen, maar dit loopt echt de spuigaten uit.’
Vertragen
Janssen noemt de manier waarop diverse gemeenten en provincies de Wob-procedure vertragen ‘onvoorstelbaar’. Volgens Janssen worden hij en zijn cliënt onheus bejegend en onder druk gezet om af te zien van de aanvragen, zowel telefonisch als tijdens rechtszittingen.
Tendentieus
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) plaatste eerder een waarschuwingsbrief op de website om gemeenten aan te sporen snel te reageren op het Wob-verzoek, om te voorkomen dat vergoedingen zouden worden geïncasseerd voor verstuurde bezwaarschriften. De VNG verwees naar een Wob-zaak uit 2008, waarbij een advieskantoor uit Beegden snel geld probeerde te verdienen met te laat beantwoorde Wob-verzoeken. ‘’Niet valt uit te sluiten dat dit (het verzoek van de Limburgse student, red.) een vergelijkbare situatie betreft’’, aldus de VNG. ‘Behoorlijk tendentieus’, reageert Janssen.
Zelf blijft de student uit privacyoverwegingen in de anonimiteit. Zijn raadsman, Harry Janssen, voert namens hem het woord. Die legt uit dat er grote verschillen zijn tussen bestuursorganen als het gaat om maatregelen tegen plichtsverzuim, zoals te laat komen, een oproep van de bedrijfsarts negeren of onjuist declareren. ‘De ene gemeente houdt het bij een waarschuwing, de ander legt voorwaardelijk strafontslag op.’
Salarisgroep
De student vroeg alle provincies en alle gemeenten in Limburg en Gelderland om inzicht te geven in het plichtsverzuim en de opgelegde straffen daarvoor in de periode 2005-2007. Aanvankelijk wilde hij ook weten in welke salarisgroep de bestrafte ambtenaren zaten, om een verband te onderzoeken tussen de zwaarte van de straf en de hoogte van de inschaling. Maar omdat bestuursorganen niet verplicht zijn die informatie te geven, heeft de student die vraag laten schieten, zegt Janssen.
Raad van State
De advocaat heeft inmiddels zijn handen vol aan de klus. De informatieverzoeken via de Wet openbaarheid van bestuur leidden in veel gevallen tot een gang naar de rechter en de Raad van State. De provincie Friesland werd op die manier al gedwongen om de gegevens – geanonimiseerd – openbaar te maken, in Flevoland loopt die procedure nog, evenals voor de gemeente Apeldoorn.
Leges
Daarnaast is het tweetal volop bezig met het versturen van bezwaarschriften tegen gemeenten die legeskosten in rekening brengen van driehonderd tot veertienhonderd euro. ‘Kopieerkosten willen we natuurlijk best betalen, maar dit loopt echt de spuigaten uit.’
Vertragen
Janssen noemt de manier waarop diverse gemeenten en provincies de Wob-procedure vertragen ‘onvoorstelbaar’. Volgens Janssen worden hij en zijn cliënt onheus bejegend en onder druk gezet om af te zien van de aanvragen, zowel telefonisch als tijdens rechtszittingen.
Tendentieus
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) plaatste eerder een waarschuwingsbrief op de website om gemeenten aan te sporen snel te reageren op het Wob-verzoek, om te voorkomen dat vergoedingen zouden worden geïncasseerd voor verstuurde bezwaarschriften. De VNG verwees naar een Wob-zaak uit 2008, waarbij een advieskantoor uit Beegden snel geld probeerde te verdienen met te laat beantwoorde Wob-verzoeken. ‘’Niet valt uit te sluiten dat dit (het verzoek van de Limburgse student, red.) een vergelijkbare situatie betreft’’, aldus de VNG. ‘Behoorlijk tendentieus’, reageert Janssen.
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het klinkt als een bijzonder verhaal. Kun je aangeven welke redenen er in het raadsbesluit werden genoemd om het hele dossier geheim te houden? Heb je ook die geheimhouding laten toetsen door de rechter? En als de rechter het negeren van de WOB goedkeurde, hoe werd dat in de rechterlijke uitspraak gemotiveerd? (Even ervan uitgaande dat de rechter het motiveerde...)
Ten slotte: disciplinair straffen is en blijft maatwerk net zoals de rechterlijke macht afwegingen maakt over de strafmaat vanwege de omstandigheden van de verdachte en het gepleegde feit.
Ook onze gemeente heeft inmiddels zeer vele uren moeten steken in het behandelen van dit soort aanvragen.
Het is natuurlijk ook heel gemakkelijk omdat je als verzoeker om informatie geen enkel belang hoeft te stellen. Dat betekent dat afstuderende studenten en marketingbureaus vanuit de heup massaal Wob-verzoeken kunnen afvuren op overheidsinstellingen.
Een wetsaanpassing zou al een aardige bezuiniging op ambtelijke uren kunnen betekenen.
Vanzelf moet goed overwogen worden hoe die aanpassing er dan uit zou moeten zien.
Een te ver doorschietende wetswijziging zou immers het kind met het badwater kunnen weggooien en dat is niet wenselijk omdat de Wob wel degelijk een zeer dienstig instrument is.
Misschien is dat een aardig afstudeerproject en daar willen we heel graag aan meewerken.
Volgens mij is het niet ingewikkeld: regel je documentstructuur goed en dan zijn dit soort verzoeken niet zo ingewikkeld. Hoef je ook niet zo moeilijk en zo schimmig te doen. Minder puinhoop in het archief dus :)
Ik beleef WOB verzoeken veel meer als een herstelhandeling om achteraf werk te doen dat de overheid veel beter vooraf al had kunnen doen: actieve openbaarmaking van al je stukken mee-ontwerpen in je proces.
De frustratie rond het uitvoeren van WOB verzoeken is groot, en terecht. Zowel bij de ambtenaar als de burger. Pro-actieve openbaarmaking van alles wat daartoe geschikt is staat ook in de WOB, en is m.i. de voor de hand liggende oplossing. Kan de ambtenaar z'n gebruikelijke werk doen, en de burger zijn eigen vragen beantwoorden. Dan blijft ook Art. 3 van de WOB als 'correctie-instrument' voor de burger beschikbaar en nuttig.
De WOB is ingevoerd in reactie op de hardnekkige weigering van overheden om transparant te zijn. Als overheden uit zichzelf openheid betrachten en hun archieven goed inrichten, hebben ze ook geen last van de WOB.
Zie ook de discussie over "Ambtenaar online", nu op deze site. En die grijpt weer terug op de eerdere discussie over "ambtenaar 2.0" n.a.v. het artikel "Ook op internet mag ambtenaar overheid niet schaden", in december 2009, vindbaar met zoekwoord "Berlo".
U schrijft: "disciplinair straffen is en blijft maatwerk net zoals de rechterlijke macht afwegingen maakt over de strafmaat vanwege de omstandigheden van de verdachte en het gepleegde feit."
In de praktijk van het disciplinair straffen verliezen overheden echter het onderscheid tussen "maatwerk" en "willekeur" te makkelijk uit het oog.
Ik ben zelf bijvoorbeeld als ambtenaar een keer gestraft op grond van de "toon" van een interne email, hoewel die in correcte taal was gesteld en ook inhoudelijk geen onjuiste beweringen bevatte. Toetsing door de rechter hielp niet: de rechter vond zonder veel nadere motivering dat de werkgever deze straf wel mocht opleggen op grond van zijn discretionaire bevoegdheid.
De WOB in zijn huidige vorm is hard nodig om machtsbederf binnen de overheid tegen te gaan. Want de media zijn de enige effectieve tegenkracht, nu steeds meer andere checks en balances worden ingekapseld en uitgeschakeld.