‘Streep door ambtenarenstatus’
De ambtenarenstatus moet verdwijnen, want het onderscheid tussen ambtenaren en particuliere werknemers is niet meer van deze tijd.
Vooroordelen
Roel Bekker, de gestopte secretaris-generaal voor de Vernieuwing van de Rijksdienst, heeft dit dinsdag betoogd in zijn afscheidstoespraak in de Haagse Ridderzaal. Volgens Bekker is het behouden van een speciale status voor ambtenaren inefficiënt en kostbaar. Ook werkt het discriminerend voor ambtenaren. ‘Het geeft een argument voor niet-marktconforme arbeidsvoorwaarden en het houdt alle onterechte vooroordelen over ambtenaren in stand’, aldus Bekker.
Mieren
De bijzondere status van ambtenaren is vastgelegd in de Ambtenarenwet 1929. ‘Dat is inmiddels een bijna onleesbare en in ieder geval ongelezen wet die het beeld oproept van weliswaar ijverige ambtelijke mieren, maar wel mieren die aan allerlei regels moeten worden gebonden omdat ze anders in allerlei zonden zouden vervallen.’ Bekker zou willen dat de regelgeving voor ambtenaren een opsomming zou zijn van alles wat wel moet en niet mag, maar vooral de nadruk legt op publieke uitdagingen.
Chaperon
In de nieuwe ambtenarenwetgeving zou de ambtenaar ook de mogelijkheid moeten krijgen om de Kamer rechtstreeks te informeren, om zo de druk bezette minister te ontlasten om telkens voor zakelijke informatie in het parlement te verschijnen. ‘Wat is er tegen om ambtenaren veel vaker en zonder de minister als chaperon de Kamer informatie te verschaffen, iets wat in het Verenigd Koninkrijk heel normaal is.’
Verantwoording
Volgens de voormalige topambtenaar voor de vernieuwing van de Rijksdienst zouden de secretarissen-generaal, de hoogste ambtenaar van elk ministerie, jaarlijks in het openbaar verantwoording moeten afleggen over het door hem gevoerde beheer. ‘Dat is een goede prikkel om er bovenop te zitten als SG en het geeft bovendien ambtenaren een gezicht, verbetert de kwaliteit van de informatie en brengt de minister niet in de nadelige, de verwachtingen veel te hoog opschroevende positie te moeten doen alsof hij of zij alles weet.’
Reacties: 29
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Belangrijk is ook om ambtenaren te beschermen tegen grillen van de politici. Kunnen zo integer hun werk blijven doen zonder bang te zijn voor hun baan als er een andere politieke kleur aan de macht komt.
Ik durf zelfs te stellen dat een ambtenarenstatus voor stabiliteit zorgt in bestuurlijk Nederland.
Los van andere hierboven genoemde argumenten.
Dit is gewoon weer makkelijk scoren over de rug van ambtenaren.
chaos, ondergang
Hij gaat dus zelf waarschijnlijk genieten van een pre-pensioen en vanaf dat moment mag de ambtenarenstatus verdwijnen.
En zo gaat het altijd met de voorstellen van vergelijkbare personen. Anderen hebben er last van, zelf ontspringen ze zelf de dans.
Wat is daar sinds 1929 aan veranderd of vernieuwd op basis waarvan nu 81 jaar later het programma 'Vernieuwing rijksdienst' en het project 'Ambtenaar van de toekomst' kan worden afgesloten?!
nog net even de voordelen meegepakt die bij een SG horen. Die zijn op gemeentelijk niveau net iets anders
Het is natuurlijk een mythe, dat je kiest voor de overheid vanwege een idealistisch motief en voor het bedrijfsleven voor een financieel motief. Natuurlijk zijn er mensen, die die keuze maken, maar vaak heeft de keuze meer te maken met de mogelijkheden van de arbeidsmarkt en de mate van behoefte aan veiligheid. Bovendien vertrekken de beste ambtenaren naar het bedrijfsleven: is hun idealisme dan opeens verbleekt?
Het is evenzeer nonsens, dat ambtenaren een bepaalde status nodig hebben, omdat ze hun politieke bazen moeten adviseren en die adviezen wel eens minder in de smaak kunnen vallen. Als de overheid immers een tegendraads rapport wil of gevoelieg reorganisatie, dan kiest zij steevast voor externe epxertise. Het bedrijfsleven dus. En blijven de ambtenaren buiten schot.
Grappig zijn ook de reacties van de 'verandermanager' Sjeens: de idee, dat marktwerking voor chaos zorgt suggereert, dat we blij zijn met overheidsdiensten. Dat is geenszins het geval. Overal waar een dienst geprivatiseerd is gaat de dienstverlening vooruit. Vroeger in de staatsgeleide zorg moest je jaren op zaken als een kunstheup wachten: Fortuijn is hier groot meegeworden. Grosso modo kan je stellen, dat overheidsdiensten duurder zijn en van een slechtere kwalitieit. Zijn mening roept bij mij de vraag op, waar de goede man als verandermanager werkt? Of heet je ook al zo als je je hele leven ambtenaar bent en af en toe de zaak een beetje mag afstoffen?
Het idee dat ambtenaren rechtstreeks volksvertegenwoordigers zouden mogen informeren, is op zichzelf charmant, mits Bekker daarbij niet alleen doelt op secretarissen-generaal, provincie-secretarissen, gemeentesecretarissen e.d, maar ook op lagere ambtenaren die dat zonder toestemming van hun ambtelijke superieuren mogen doen. Want alleen in dat laatste geval zou het de volksvertegenwoordigers meer inzicht en transparantie opleveren.
Het door Bekker gemaakte onderscheid tussen "zakelijke" en andere informatie, valt in de politiek-ambtelijke praktijk vaak niet te maken, zoals hij heel goed weet. Als zakelijke informatie politieke consequenties heeft, is ze in de ogen van de meeste politici opeens niet zakelijk meer, maar "gevoelig". Mogen ambtenaren er dan nog over praten? Hoe ziet Bekker dat voor zich?
Bekkers voorstel roept vragen op over de ministeriële verantwoordelijkheid. Maar die moet gewoon intact blijven. De minister moet geacht worden alles te weten òf te kunnen nagaan bij zijn ambtenaren. (Verdere) vervaging van verantwoordelijkheid, of de formalisering van ambtenarenapparaten als "4e macht" onder leiding van SG's e.d., is uit democratisch oogpunt volstrekt onwenselijk. Het is sterk de vraag of ministers geporteerd zullen zijn voor ambtelijke transparantie richting volksvertegenwoordigers, als dit niet tegelijk kan dienen voor het afschuiven van ministeriële verantwoordelijkheid.
Wat betreft de speciale status van ambtenaren, die zou uit oogpunt van transparantie juist versterkt moeten worden. Want nu is hij te zwak om ambtenaren voldoende bescherming te bieden tegen niet-integere politieke grillen. Op dit moment waaien ambtenaren mee met allerlei politieke winden, ook als zij dingen moeten doen die minder integer zijn (met name ook bij het verschaffen van informatie). Hun formele rechtspositie stelt in de praktijk weinig voor. Als je ingaat tegen de wensen van je politieke baas, kun je het als ambtenaar ook nu al schudden.
Als je de ambtenarenstatus echter toch wilt afschaffen, dan moet je ook meteen de ambtseed afschaffen en de illusie loslaten dat ambtenaren geacht mogen worden het algemeen belang en de rechtsstaat te dienen. Dan moet je ze gewoon zien als onderaannemers van politieke bazen. Dat is prettig voor politici als Berlusconi die overal de baas over willen zijn, zonder morele of wettelijke belemmeringen.
Wil Bekker misschien graag het pad effenen voor zulke politici?
Bekker wil ook graag dat ambtenaren "marktconforme arbeidsvoorwaarden" krijgen, maar we hebben de afgelopen jaren allemaal kunnen zien dat de "markt" (lees: de jungle) lang niet altijd redelijk is. Denk bijv. aan bankiersbonussen, de Maserati waarin de directeur van een woningcorporatie rondreed, salarissen van managers in het onderwijs en de zorg, salarissen van postbodes zonder vast contract, etc. Beter is het om te streven naar maatschappelijk verantwoorde arbeidsvoorwaarden en de macht van de "markt" (de jungle) op een realistische manier binnen de perken te houden.
(Een "markt" is een plek waar producten verhandeld worden. Een jungle is een plek waar iedereen op alle mogelijke manieren voordeel probeert te behalen, bijv. met behulp van bevriende relaties, monopolies, leugens, manipulatie etc. Veel jungles worden door diegenen die er voordeel bij menen te hebben, "markten" genoemd. Dat is een kwestie van "framing".)
@ Morsnova. Het zijn lang niet altijd de "beste" ambtenaren die naar het bedrijfsleven vertrekken, maar vaak ook opportunistische, geldbeluste, heftig netwerkende praatjesmakers. Vakinhoudelijke ambtenaren die zich emotioneel verbinden met bepaalde maatschappelijke doelen, blijven vaak voor de (semi-)overheid werkzaam. Als maatschappelijk nut de maatstaf is, dan behoren sommige van zulke (semi-)ambtenaren ook tot de besten.
Dit creeërt 2 gescheiden arbeidsmarkten? Raad ieder die op beleidsniveau werkzaam is eens te kijken naar de looschalen in het beroepsgoederenvervoer bijvoorbeeld.
Verder is kilometers aan beleid al geschreven maar hoe uiteindelijk terecht komt bij de "klant" burger?
onderhoud van straten en plantsoenen, ptt, NS, bussen, kabelnetten, gezondheidszorg.
Noem er eens 1 die beter én goedkoper is geworden.
TNT werkt nu ook veel doelmatiger dan de oude PTT, en is veel innovatiever, Dat laat onverlet, dat de postmarkt natuurlijk krimpt onder invloed van e-mailverkeer e,d,
Bij de KPN is dat nog veel duidelijker, Wat een wereld van verschil met die oude stoffige PTT.
Geen voordelen zie ik nu bij het openbaar vervoer, maar de ingevoerde marktwerking is daar onvolkomen. Zo kan ik als burger niet kiezen met welke vervoerder ik van A naar B ga. De enige marktwerking bestaat daaruit, dat je een concessie voor een bepaald gebied kan krijgen voor een bepaalde periode. Dat is nu niet echt een prikkel voor doelmatig en klantvriendelijk handelen.
De energiemarkt is voor de consument goedkoper geworden door de privatiseringen en dat geldt in zeer grote mate voor de telecommarkt.
Als je mij zou vragen om een behandeling te ondergaan in een groot door de overheid gefinancierd ziekenhuis of in een gespecialiseerde particuliere kliniek, dan kies ik voor het laatste, ook als dat mij meer geld kost, want:
- ik kan meteen terecht;
- de kwalitieit is goed
- ik heb keuzes in behandelingen
- en ik voel me klant en geen nummer.
Enzovoort, enzovoort.
Als je dat niet gelooft, en graag wilt zoals vroeger in de DDR dat je 16 jaar op je Trabant mag wachten en zelfs dan nog geen invloed hebt op de kleur van de carrosserie, respecteer ik dat. Maar verlang niet van anderen in dit land om zich neer te leggen bij het massieve onvermogen van de overheid om te voldoen aan de vragen en wensen van de burgers en bedrijven.
Op welke wijze werkt TNT nu doelmatiger? Ik heb een groot aantal voorbeelden waar de termijnen voor postbezorging niet worden nagekomen. bv post naar duitsland doet er soms een week over (staat 2/3 werkdagen voor) omgekeerd gaat post van de deutsche post binnen 2 werkdagen naar NL of de UK. privepost die op andere post wordt bezorgd en post van derden die ik ontvang is vele malen meer dan van de oude PTT. Daarnaast loopt de vergelijking mank, omdat je een PTT uit het papieren tijdperk vergelijkt met een TNT in het digitale tijdperk. En een echte privatisering van het vervoer daar weet men alles van in het Verenigd Koninkrijk. Een grote chaos en prijzen zijn in veel gevallen 2x zo hoog als een binnenlands vliegticket. Ja, en de financiering van de prive klinieken is binnenkort afgelopen, dat gaat echt niet meer uit het basispakket. Waarom verhuis je niet naar de USA, daar is dat allemaal al gerealiseerd.
In aanvulling op Paul Coret, eerst een reactie op nog wat van uw voorbeelden.
Is de energiemarkt goedkoper geworden door privatiseringen? Daar heb ik als consument niks van gemerkt. Bovendien heeft de overheid op de energiemarkt de grip op de prijzen niet volledig losgelaten. En het is de vraag wat er gaat gebeuren als de energiemarkt straks, na afronding van splitsingen en fusies, institutioneel tot rust komt en in handen is van enkele giganten en enkele niche-spelers die zich hebben ingevochten. Die gaan dan heel goed op elkaars prijzen letten zonder dat op papier te zetten. Een informeel oligopolie is snel gecreëerd.
Stel er komt door een ramp ergens in de wereld een energiecrisis. Energie lijkt extra schaars te worden. Dat kan dan door de commerciëlen heel makkelijk worden aangegrepen om de consumentenprijzen acuut te verhogen zonder dat de overheid dat nog kan tegenhouden, en die prijzen zullen dan niet zo gauw meer omlaag gaan.
Particuliere klinieken? Mijn ervaring met commerciële zorgverleners is dat ze tegenwoordig erg goed zijn in het uitsplitsen en hernoemen van behandelingen zodat er meerdere rekeningen bij de verzekeraar en de cliënt kunnen worden ingediend, waar vroeger slechts één rekening werd ingediend. Hierdoor valt dezelfde behandeling duurder uit, zonder dat je het in de statistieken ziet. Er wordt nu op papier immers "meer" gedaan.
Enkele uitzonderingen daargelaten, valt me bij de uitvoerders van commerciële zorg ook een mentaliteitsverandering op: een focus op business waar vroeger de focus geheel op kwaliteit van de zorg lag.
Een kennis van mij koos er op een bepaald moment voor om een kies te laten trekken en niet te laten vervangen (dus een gat te laten blijven) omdat haar tandarts met een waanzinnig duur voorstel kwam, dat niet meer spoorde met haar bescheiden inkomen. Niet iedereen kan succesvol met een commerciële zorgaanbieder onderhandelen, en bovendien is de onderhandelingspositie van zorgvragers door de "martkwerking" in de zorg juist zwakker geworden.
Voor welgestelde mensen (waartoe u, Morsnova, waarschijnlijk behoort) is al die privatisering misschien interessant, zelfs het privatiseren van ambtenaren door de ambtenarenstatus af te schaffen en het ambtelijke werk uit te besteden aan commerciële ondernemingen.
Als het om sommige goed definieerbare, uitvoerende klussen gaat, ben ik het wel met u eens. Maar we hebben ook een kern van niet commercieel ingestelde ambtenaren nodig die zich, zonder een speelbal van de politiek te worden, inzetten voor het maatschappelijk nut. De uitdaging is om dat te realiseren, en niet om het kind met het badwater weg te gooien.
Ik ben het ook met u eens, dat in sommige sectoren oligopolies dreigen te ontstaan en kartelvorming. En daarom is een organisatie als de NMA onmisbaar.
Natuurlijk betekent keuzevrijheid, dat de een meer te kiezen heeft dan de ander, en daarom is het goed dat je vangnetten creëert voor minder draagkrachtigen en hun hulp biedt. Maar dat is beter dan een overheids-eenheidsworst te presenteren, die iedereen weliswaar gelijk behandelt, maar met een te lage kwaliteit (en tegen te hoge kosten).
De keuze markt-staat is minder eenvoudig dan die lijkt. Omdat de markt weliswaar leidt tot innovatief handelen en meer kwaliteit, maar ook tot bovengenoemde bijeffecten.
Tot slot, waar de discussie allemaal om draait: de ambtenarenstatus. Die rare angst bij ambtenaren om de klos te woden van minder integere politici. je kan in het bedrijfsleven ook de klos worden van directeuren, die je niet lusten, dus wat is het verschil?
Het verschil is van een heel andere orde: ambtenaren zijn bovengemiddeld angstig. Daarom worden velen ook ambtenaar: omdat die status zekerheid biedt. Het is een status voro angstige mensen, maar angst is een slechte raadgever.
We zijn het er dus over eens dat er gezocht moet worden naar een balans waarbij de overheid sterk en deskundig genoeg blijft (of wordt) om uitwassen van de "vrije markt" te voorkomen en te beëindigen.
U noemt de NMA als voorbeeld van een instantie die de vorming van oligopolies moet tegengaan. In mijn ogen is de NMA geen panacee tegen oligopolies.
Ooit hoorde ik hoe een bestuurder kritisch werd bevraagd over een voorgenomen fusie van instellingen voor geestelijke zorg, die min of meer tot een regionaal monopolie zou leiden en de positie van zorgvragers daarmee ernstig zou verzwakken. Het antwoord van de bestuurder was dat er geen sprake was van een al te grote dominantie van deze instelling, omdat de NMA geen bezwaar had tegen de fusie. Gemakshalve vergat de bestuurder dat de NMA naar de concurrentieverhouding tussen zorginstellingen kijkt, maar niet naar de machtsverhouding tussen zorginstellingen en zorgvragers. Hier diende de NMA vooral als alibi voor een bestuurder om zelf niet naar de werkelijke positie van de zorgvragers te hoeven kijken.
Het uitbesteden van uitvoerende overheidstaken aan commerciële opdrachtnemers is ook geen panacee.
Neem bijvoorbeeld de afhandeling van subsidies. De overheid wil vaak met gebruikmaking van subsidies bepaalde ontwikkelingen "regisseren" of "stimuleren". De mogelijkheid van subsidiëring van projecten wordt dan door de overheid als middel gebruikt om in allerlei overleggen aan tafel te zitten (het "voortraject"). Als over subsidieaanvragen geheel zou worden besloten op grond van kenbare regels, die door commerciële uitvoerders kunnen worden geïnterpreteerd en toegepast, dan verdwijnt daarmee een stuk informele "regie" van de overheid.
Even los van de bekende drang van mensen om de eigen winkeltjes te beschermen (in dit geval: het subsidieverstrekkingswinkeltje), ligt hier een legitieme vraag: hoe wil je, met het oog op het algemene belang, als overheid invloed uitoefenen op de maatschappij? Een "kern van ambtenaren" die geen grip meer heeft op de uitvoering van het door hen gemaakte beleid (bijvoorbeeld subsidiebeleid), hoe effectief kan die nog opereren?
Ik ben het niet met u eens dat "de markt" altijd leidt tot "meer kwaliteit". Soms leidt marktwerking juist tot minder kwaliteit (bijv. goedkope troep, of duur verkochte gebakken lucht), of een ander soort kwaliteit (bijv. goedkoop, maar niet degelijk en/of niet milieu-vriendelijk).
Tot slot spreekt u van de "rare angst" van ambtenaren voor niet-integere politici, terwijl je in het bedrijfsleven net zo goed gepakt kan worden door niet-integere directeuren. Die angst lijkt me echter helemaal niet raar, noch bij de overheid, noch in het bedrijfsleven. Die angst is gewoon een vorm van realisme.
Het verschil is dat een ambtenaar niet alleen politici als baas heeft, maar ook en vooral de rechtsstaat, inclusief de bijbehorende fatsoensnormen. Als een politicus iets wil dat in strijd is met wet of recht, dan is een ambtenaar verplicht zo'n politicus daarop te attenderen. Dat vindt zo'n politicus vaak niet fijn, en dan kan het leiden tot subtiele of minder subtiele repercussies voor de ambtenaar. Om de ambtenaar als vertegenwoordiger van de rechtsstaat te beschermen, is er de ambtenarenstatus. Dus niet omdat het voor individuele ambtenaren zo fijn is, maar omdat er een tegenprestatie van ze wordt verwacht.
Dat ambtenaren in de praktijk die tegenprestatie meetal niet of onvoldoende leveren, is deels een kwestie van angst, deels van onverschilligheid. Maar ook in het bedrijfsleven kiezen bijna alle medewerkers als puntje bij paaltje komt voor het eigen hachje en niet voor de zaak.
In de praktijk biedt de ambtenarenstatus ook onvoldoende bescherming als een ambtenaar zich echt hard wil maken voor naleving van beginselen van behoorlijk bestuur. Dat heb ik zelf ondervonden toen ik het uitprobeerde en in de rol van klokkenluider terecht kwam.
Dit is geen reden om de ambtenarenstatus af te schaffen, maar juist een reden om die op onderdelen te versterken. In feite is dat ook wat er gebeurt met de invoering van nieuwe "klokkenluidersregelingen" voor ambtenaren.
De ambtenarenwet wordt tegenwoordig helaas zo geïnterpreteerd (door bestuurders en rechters) dat er ook een tamelijk veelomvattende zwijg- of fluisterplicht uit voortvloeit. Aan die interpretatie zou mijns inziens wel iets moeten veranderen, want nu is het de doodsteek voor transparantie, en dus ook voor de efficiëntie van overheden.
Het antwoord op ambtelijke inefficiëntie is niet privatisering of uitbesteding, maar het scheppen van voorwaarden voor transparantie.
Maar oneens in uw wens om als subsidieverstrekker zich overal mee te willen bemoeien, ook al is dat in uw voorbeeld louter om strategische redenen.
Ik deel uw marktvrees niet. De markt is uitstekend in staat om hoge kwaliteit te bieden, maar zal ook goedkope prullen produceren zolang daar vraag naar is. Een bekend voorbeeld is de vleesindustrie. Beleidsmakers willen steeds meer biologische producten, maar consumenten kopen graag "kiloknallers". Dus zeggen veel boeren, dat ze biologisch veehouden eigenlijk veel leuker vinden, maar dat de consument duidelijk anders wil. Ik koop zelf biologisch vlees omdat ik dat juist vind, maar besef ook dat anderen die keuze niet kunnen of willen maken.
U geeft in het slot aan, dat u als klokkenluider weinig had aan de ambtenarenstatus. dat geloof ik: klokkenluiders zijn in geen enkele organisatie populair, dus is het goed als er enige wettelijke bescherming is, ook al is die moeilijk adequaat vorm te geven. Maar ik zie daarin geen enkel argument om die status te handhaven.
U gaat ook zorgvuldig op al mijn eerdere argumenten in, maar ik lees bij u geen weerwoord voor mijn stelling, dat de ambtenarenstatus risicomijdende werknemers aantrekt, voor wie angst de grondemotie is.
Weet u wat ik altijd zo merkwaardig aan ambtenaren vind? Dat velen onder hen continu klagen over hun werkomstandigheden, salariëring, werk en werkduk, maar desondanks zelden de conclusie trekken, dat ze dan beter elders kunnen gaan werken. Reden?: angst. Zoals ooit een ambtelijk medewerker tegen me zei, die totaal verzuurd was en al "18 jaar niet werd gewaardeerd". en ik hem vroeg waarom hij dan nog niet van baan was veranderd; dat hij liever zeker was van een rotbestaan dan de onzekerheid genoot van betere omstandigheden.
Inderdaad interessant om een echte dialoog te hebben op een forum, en geen loos geschreeuw of eenzame monologen.
Ik heb er niet voor gepleit dat de overheid als subsidieverstrekker zich "overal" mee zou moeten bemoeien. Maar het doel van overheidssubsidies is natuurlijk wel om invloed uit te oefenen - anders kun je ze beter afschaffen en het geld teruggeven aan de belastingbetaler. Je moet als overheid kijken hoe je met een minimum aan belastinggeld voldoende invloed kunt uitoefenen. Ook dat is een kwestie van efficiëntie (kosteneffectiviteit).
Ik noemde subsidieverstrekking als voorbeeld om te laten zien dat er een risico verbonden is aan het loskoppelen van beleid en uitvoering. Beleid dat losstaat van uitvoering, gaat al gauw een zwevend bestaan leiden. Uitvoering die losstaat van beleid, draagt al gauw niet meer bij aan de doelstellingen van de overheid. Anderzijds kan de bemoeienis van beleidsmakers met uitvoering een funeste invloed hebben op de efficiëntie van de uitvoering, vooral als die bemoeienis niet op een transparante wijze plaatsvindt.
Waarschijnlijk bent u het met me eens als ik pleit voor een subsidiariteitsbeginsel als het gaat om overheidsbemoeienis: alleen bemoeienis als het nodig is, omdat er anders dingen verkeerd gaan. Ik begrijp dan ook niet waarom u mij "marktvrees" toeschrijft als ik nuchter constateer dat marktwerking niet altijd een betere kwaliteit oplevert dan overheidssturing.
U lijkt aan de ambtenarenstatus een grotere status toe te kennen dan ik. De ambtenarenstatus is niets anders dan een samenstel van rechten (d.w.z. rechtsbescherming) en plichten. Daarvoor maakt het mijns inziens niet zoveel uit in welke wet of regeling deze rechten en plichten precies zijn ondergebracht. Bijv. ambtenarenwet, klokkenluidersregeling.
De ambtenarenstatus biedt klokkenluiders onvoldoende, maar wel enige bescherming. Als ik in het bedrijfsleven op dezelfde wijze de klok had geluid, had ik al lang op straat gestaan.
Nu kunt u natuurlijk zeggen dat klokkenluiders in het bedrijfsleven óók meer bescherming verdienen in de vorm van regelgeving. Mijn antwoord zou dan zijn: laten we kijken of en wanneer dat haalbaar is (werkgevers zullen er niet happig op zijn). Pas als een adequate bescherming van klokkenluiders in het bedrijfsleven haalbaar zou blijken, is er aanleiding om je af te gaan vragen of handhaving van een separate ambtenarenstatus nog nodig is. Nu wil meneer Bekker rechten van ambtenaren afbreken, in plaats van rechten van commerciële werknemers op te bouwen. Dat lijkt me geen goed idee.
Het kan goed zijn dat de ambtenarenstatus risicomijdende werknemers aantrekt. Vraag: wat is er eigenlijk mis met het mijden van risico? Niet iedereen is geboren als Indiana Jones. Niet iedereen is toegerust om grote risico's te nemen. Sommige mensen hebben andere kwaliteiten, bijvoorbeeld geduld, zorgzaamheid of administratieve zorgvuldigheid.
In bepaalde situaties vind ik dat mensen wel verplicht zijn moed te tonen, bijvoorbeeld als andere mensen acuut in de problemen komen en hulp nodig hebben die enige moed vereist.
Ik denk wel dat u gelijk heeft dat er te veel angst heerst bij de ambtenaren van sommige overheden, inclusief mijn eigen werkgever, en dat die angst funeste effecten heeft op de transparantie en efficïëntie van die overheden.
Maar de meest logische gedachte is vervolgens: hoe zorgen we dat ambtenaren minder bang worden? En met name dat ze minder bang worden om zich transparant te gedragen en de beginselen van behoorlijk bestuur uit te dragen en te verdedigen?
Ontneming van de ambtenarenstatus en privatisering of uitbesteding van ambtelijk werk kan niet voorzien in de leemte die ontstaat door een gebrek aan fatsoenlijk bestuur.
Een aanzienlijk betere bescherming van klokkenluiders zou wel helpen, want bestuurders die zich kritisch gevolgd weten door potentiële klokkenluiders, zullen niet alleen zelf meer aandacht besteden aan rechtvaardigheid, transparantie en integriteit, maar deze houding ook uitdragen in hun ambtenarenapparaten.
Uiteindelijk zou dit bestuurlijke en ambtelijke functies ook aantrekkelijker maken voor moedige, eerlijke mensen die nu misschien liever het bedrijfsleven ingaan.
En dat is nu precies dat wat ontbreekt bij de overheid: een lekker gevoel van adrenaline, een gevoel van tot het uiterste uitgedaagd worden, een gevoel van de ruimte voor creatief en innovatief handelen.
Veel schrijvers op deze site schijnen van mening, dat de meesten voor het bedrijfsleven kiezen vanwege het salaris. Dat is een mythe. Salaris is zelden een reden om een baan te kiezen of om bij een baas weg te gaan. Mensen kiezen voor een baan omdat ze denken, dat die bij hen past. En mensen, die enige spanning willen, worden gillend gek bij de overheid, omdat alles op beheersing is gericht en niets op excelleren. Omdat risico mijden een kernwaarde is, tot op de hoogste schaalnivo's.
Voor mensen die meer willen dan een baan op een kantoor, die zekerheid biedt, is deze sfeer een dusdanige gruwel, dat ze de overheid verlaten. Vandaar mijn eerdere opmerking, dat de besten onder de ambtenaren uiteindelijk vertrekken. En wat er overblijft is veel van hetzelfde.
Daarom lees ik ook altijd met een grijns al die reacties van ambtenaren over hun CAO-onderhandelingen. Dat ze minder betaald krijgen dan in het bedrijfsleven en dat dat een schande is en dat ze daarom wellicht wel zullen overstappen. Maar ik weet zeker:ze zullen het niet doen, omdat ze het eng vinden.
Tenslotte uw opermingen over scheiding van beleid en uitvoering. Daar zou ik een boom over kunnen opzetten, maar daarvoor is dit tekstvak te kort. Bij de overheden is die scheiding er juist veel te ver doorgevoers. Beleidsmedewerkers zitten in schaaltje 11 op een beleidsafdeling en voelen zich te goed om maar enige kennis te nemen van wat die uitvoerenden op uitvoerende afdelingen daadwerkelijk doen. Dit gegeven vormt een extra argument voor een uitbesteding van uitvoerende diensten. Binnen die uitbestede diensten kan de eenheid beleid-uitvoering worden hersteld, zeker als die ambtelijke CAO met die schaaltjes wordt vervangen door praktischer arrangementen, en bij de overheid kunnen die beleidstypes zich gaan richten op een regierol. De besten onder hen zullen die overstap kunnen maken. De overige beleidsmedewerkers worden hiermee overtollig.
Als klokkenluider heb ik bij de overheid een bijzonder spannende, creatieve tijd gehad... Ik had zeker geen gebrek aan adrenaline, maar juist een duidelijke overdosis.
Iedereen die een flinke uitdaging aan wil gaan, met afbreukrisico, kan ik aanraden een tijdje bij de overheid te gaan werken en dan op een slimme, innovatieve manier aan de bel te trekken - ding dong! - over een of ander fenomeen dat men daar heeft waargenomen. Gegarandeerd levert dat een boeiende tijd op.
Maar goed, u heeft een punt. Zodra je niet bereid bent om net als Indiana Jones onvervaard de Temple of Doom te betreden, bestaat er bij de overheid een serieus risico dat de omgeving na een tijdje wat muf gaat ruiken en dat de muren iets te dichtbij komen.
Anderzijds: alles went. Ook zombies kunnen onder hun omzwachtelde oppervlak een rijk gevoelsleven hebben en dit met subtiele humor tot uiting brengen. Er wordt veel en graag gelachen bij de overheid. Ook over de eigen werkgever en het eigen beleid.
Over beleid gesproken... Het lijkt of u naast uitvoering en beleid (die u wilt privatiseren) een aparte derde categorie te willen introduceren waarin ambtenaren actief kunnen blijven: "regie". Dat snap ik niet. Wat is regie als beleid daar geen deel meer van uitmaakt? Dat lijkt me zoiets als een regisseur die tegen zijn acteurs (de geprivatiseerde beleidsmakers) alleen nog maar zegt: "Mmm... interessant... laat nog eens wat meer zien..."
Gezien de grote roep om een daadkrachtige overheid die verantwoordelijkheid neemt en problemen oplost, denk ik dat weinig burgers tevreden zouden zijn met een overheid die zich opstelt als een Rogeriaanse therapeut.
...toevallig ooit afgewezen voor een ambtelijke baan?
Wa een hoop kort-door-de-bocht-oppertune-politiek-correcte-maatschappelijk-totaal-irrelevante-puberale-nog-niet-eens-half-doordachte-niet-op-enige-kennis-van-zaken-beruste-clichematige-oneliners. Wellicht de politiek ingegaan na de afwijzing?
Wie gaat hier nu kort door de bocht? Ik ben het niet altijd met Morsnova eens, maar wat hij zegt, is nog altijd beter onderbouwd dan wat jij hier te berde brengt.
Doe zelf eens een poging om als "ambtelijk kenner" een mening plus argumenten te formuleren n.a.v. het pleidooi van Bekker voor afschaffing ambtenarenstatus. Ben benieuwd.