Samenwerken

Wil je dat al die organisaties in de jeugdzorg gezamenlijk de zorg en opvang van een kind realiseren? Voeg al die organisaties én hun bevoegdheden samen; op den duur worden alle kinderen daar beter van. Ze vallen dan niet meer in de bureaucratische zwarte gaten tussen organisaties waar niemand verantwoordelijk is. Er is dan nog maar één organisatie verantwoordelijk en aanspreekbaar. 
 
Bovenstaande aanpak is binnen de Nederlandse overheid zeer omstreden. Vaak wordt gezegd: het gaat niet om de organisaties, maar om de resultaten. Reorganisaties en fusies leiden alleen tot dure sociale plannen, onvrede op de werkvloer en ingewikkelde reorganisatieschema's. Zorg nu maar dat bestaande organisaties goed gaan samenwerken. Dan heb je sneller je doel bereikt.
 
Ik heb altijd getwijfeld of dit laatste waar is. Daar waar organisaties zeggen samen te gaan werken, voelt niemand zich verantwoordelijk en komt de samenwerking niet tot stand. En als dat toch per se moet, dan wordt er een 'hulpstructuur' in de zin van een gemeenschappelijke regeling getroffen, wat in feite weer een nieuwe organisatie is. Let wel: een nieuwe organisatie erbij, zonder dat de oude organisaties iets inleveren. Meer bureaucratie, kortom. Een voorbeeld van deze ´stapelende bureaucratie´ zijn natuurlijk de centra voor jeugd en gezin: Die hadden volgens mij veel beter ondergebracht kunnen worden bij de Bureau´s Jeugdzorg.
 
Het nieuwe kabinet is goed en wel gestart, of de anti-hervomingsgezinde krachten laten al van zich horen. Dat doen ze nooit door zich rechtstreeks tégen een verandering uit te spreken, maar meestal door een paar cliché's over verandermanagement te debiteren, zoals hierboven beschreven: samenwerken zou beter zijn dan fuseren.

Het voorstel van het kabinet om tot één landelijke politieorganisatie te komen, is hiervan een voorbeeld. Gezien het gebrek aan wil om samen te werken tussen de huidige korpsen, heeft het kabinet een goed voorstel gedaan. Maar onmiddellijk beginnen gemeenten en korpsbeheerders te sputteren dat dit geen goede oplossing is voor de problemen. ´Onverkorte doorvoering van de politieplannen van het nieuwe kabinet is slecht voor de prestaties van de politie. Dat stelden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) vrijdag tijdens een bijeenkomst van gemeenten en politie over de toekomst van het veiligheidsbeleid´ stond onlangs op de website van Binnenlands Bestuur. Da’s mooi, maar hoe willen de korpsbeheerders en gemeenten er dan voor zorgen dat die korpsen beter gaan samenwerken? Al die samenwerkingsverbanden die er tussen korpsen zijn, hebben de problemen niet opgelost.
 
Een ander voorbeeld is het voorstel van het kabinet de stadsdelen en de deelgemeentes op te heffen. Er is teveel 'bestuurlijke drukte' in Nederland, wat een andere term is voor 'teveel democratie'. Dus is het logisch dat je die drukte gaat verminderen, dat maakt het openbaar bestuur efficiënter, slagvaardiger en dienstverlenender. Maar het voorstel van het kabinet is nog niet gepubliceerd, of de deelgemeentes en stadsdelen laten weten dat ze het er niet mee eens zijn. Uiteraard niet, want het gaat politici hun baan kosten. Maar als je iets aan de 'bestuurlijke drukte ' wil doen, moet je zorgen dat er minder bestuurders komen en dat het bestuurlijkje apparaat wordt aangepast. En daarom is het voorstel van het Kabinet verstandig.
 
Het is verfrissend de Memoires van Tony Blair te lezen, de oud premier van het Verenigd Koninkrijk. Iedereen denkt bij Blair onmiddellijk aan zijn besluit om Irak binnen te vallen. Vergeten wordt vaak dat hij, net als een van zijn voorgangers, Margareth Thatcher, één van de grote hervormers van de Engelse overheid is geweest, die met redelijk succes bijvoorbeeld de National Health Service heeft weten om te toveren tot een minder bureaucratisch instituut. 
 
Blair schrijft in zijn Memoires: 'We zeiden met andere woorden: 'vergeet complexe, institutionele hervormingen. Wat werkt is wat telt.’ en daarmee bedoelden we dat resultaten telden. .... Maar naarmate mijn denken werd gevormd door ervaring, begon ik te beseffen dat dit als uitgangspunt voor beleid waardeloos was. Het hele punt was dat structuren standaarden voortbrengen: de configuratie van een dienst is van invloed op het resultaat.' 

En iets verderop schrijft Blair: '...ik had wel begrepen wat het vitale manco van (mijn) eerste termijn was geweest: de foute notie dat hogere standaarden en betere prestaties los konden worden gezien van structurele hervormingen.'
 
Veranderingen in beleid bereik je alleen als je de achterliggende organisaties aanpast, is Blair´s boodschap. Hopelijk knopen Rutte en zijn ministers dit goed in hun oren als ze al hun plannen uit het regeerakkoord gaan doorvoeren.
 
Paul Lensink