‘Motorclub verbieden op verzoek burgemeester’

Het is voorstelbaar dat de minister een organisatie verbiedt op verzoek van een burgemeester. Dat antwoordt minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker op vragen van Eerste Kamerleden van de PvdA en ChristenUnie over het initiatiefvoorstel Wet bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties, waarmee de minister de bevoegdheid krijgt om ondermijnende organisaties te verbieden.

Waterbedeffect
Met het oog op een onbedoeld waterbedeffect vroegen de Kamerleden welke samenwerking er is met buurlanden om tegen georganiseerde criminaliteit op te treden, met welke landen dit nodig is en of die versterkt moet worden. Ook willen ze weten of Nederland en de buurlanden nu materieel dezelfde maatregelen kunnen nemen. Dekker laat weten dat Nederland nauw samenwerkt met België, Duitsland en de Scandinavische landen en de politie in de grenstreek dagelijks operationeel samenwerkt met omliggende landen. In 2019 is intensief contact geweest met Scandinavische landen en Spanje over activiteiten van Nederlandse motorbendes aldaar.

Aanpak grensoverschrijdende criminaliteit
Voor de aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit zijn diverse instrumenten beschikbaar, zoals informatie-uitwisseling, het Europees aanhoudings- of onderzoeksbevel en confiscatie en er worden gezamenlijke opsporingsteams opgezet. Europol heeft soms een coördinerende rol en daar komt veel informatie samen. Eurojust ondersteunt samenwerking tussen gerechtelijke autoriteiten in de Europese Unie bij de aanpak. Niet alle landen hebben trouwens een verbodsmogelijkheid. Duitsland kent wel een bestuurlijk verbod op Outlaw Motorcycle Gangs (OMG’s) op deelstaat- en bondsniveau. Nederland heeft Duitsland, Denemarken, Groot-Brittannië en België geïnformeerd over zijn (voor- en nadelen van) civiele procedure en ter inspiratie ook over het mogelijke introductie van het bestuurlijk verbod.

Bestuurlijk verbod
Het bestuurlijk verbod kan alleen kan worden toegepast op organisaties wier werkzaamheden ‘een cultuur van wetteloosheid creëren, bevorderen of in standhouden, een daadwerkelijke en ernstige aantasting vormen van als wezenlijk ervaren beginselen van de Nederlandse rechtsorde en (delen van) de Nederlandse samenleving (kunnen) ontwrichten’, schrijft Dekker. Als een motorbende besluit om ook een politieke partij, kerkgenootschap of vakbond te worden, is een bestuurlijk verbod niet mogelijk. Het Openbaar Ministerie en de minister zullen nog wel werkafspraken maken om te voorkomen dat een civiele procedure en bestuursrechtelijke procedure elkaar in de weg zitten. De minister kan met de wet een organisatie bij beschikking verbieden, zoals bedoeld in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Het verbodsbesluit moet dan wel voldoen aan de in de Awb opgenomen vereisten over besluiten. Tegen het verbodsbesluit is bezwaar en beroep mogelijk en ook een voorlopige voorziening ter schorsing van de werking ervan.

Burgemeester kan om verbod verzoeken
Veel burgemeesters vroegen om uitbreiding van hun mogelijkheden om de groeiende overlast van bendes aan te pakken. De ChristenUnie wil dat de positie van de burgemeester en zijn mogelijkheden om lokaal op te treden worden betrokken bij de wetsevaluatie. Dekker weet dat burgemeesters een belangrijke rol hebben in de aanpak van ondermijnende organisaties. Zij beschikken al over een breed instrumentarium, zoals het sluiten van panden, voorwaarden verbinden aan evenementen, evenementen verbieden en gebiedsverboden inzetten. Volgens Dekker is het voorstelbaar dat de minister een verbod op een organisatie overweegt op verzoek van of op basis van signalen van een burgemeester. Tijdens de evaluatie zal worden gekeken naar de doeltreffendheid en effecten van de wet in de praktijk. Daarvoor zal de gehele context waarin het bestuurlijk verbod wordt toegepast worden bezien en dus ook andere instrumenten en de rol van de burgemeesters worden betrokken.