Kritiek burgemeesters op RvS-advies bevoegdheden

Betere informatie-uitwisseling is onontbeerlijk voor burgemeesters in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit. Dat schrijft het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) in een kritische reactie op advies van de Raad van State. Het NGB zal de reactie vandaag opsturen naar minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid).

Bezwaren

De kritiek van de Raad van State op het wetsvoorstel om burgemeesters meer bevoegdheden te geven, kwam hoofdzakelijk neer op twee bezwaren. Ten eerste vond de Raad dat een uitbreiding van de huidige openbare-ordetaak van burgemeesters niet gewenst was en ten tweede zou er onvoldoende zijn aangetoond dat nieuwe wetgeving nodig is om knelpunten voor informatie-uitwisseling te verhelpen. De kritiek van het NGB is vooral gericht op het tweede bezwaar.

'Structureel incidentalisme'

‘Het NGB stelt vast dat de Raad van State vooral ingaat op de juridische problemen van gegevensuitwisseling en kort is over het nut en de noodzaak ervan.’ Het NGB is het met de Raad eens dat het in de wet opnemen van gegevensdeling door burgemeesters leidt tot nieuwe vraagstukken, maar de Raad schreef ook dat gegevensuitwisseling geen panacee is voor een effectieve aanpak van criminaliteit. Het NGB vindt dat die stelling niet voldoende wordt onderbouwd. Over de noodzaak: ‘Wordt informatie niet gedeeld, dan ligt “structureel incidentalisme” op de loer. In dat geval worden incidenten op zichzelf beschouwd en worden deze niet langer gezien als symptomen van een dieperliggende oorzaak.’

Dubbel werk

John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven en regioburgemeester in Oost-Brabant, maakte zich om dezelfde reden zorgen toen het advies van de Raad verscheen. Als er bijvoorbeeld een bibob-onderzoek wordt gedaan naar de betrouwbaarheid van een ondernemer, mag de ene burgemeester geen informatie delen over de uitkomsten. Elke burgemeester moet dan zijn eigen onderzoek laten doen naar die ondernemer. Uitwisseling voorkomt dubbel werk. ‘Het NGB is voorstander van het uitwisselen van informatie, omdat juist de uitwisseling van informatie bijdraagt aan de handhavingsrol in de openbare orde.’

Interventies

De Raad wierp in het bezwaar op dat de wetswijziging niet gerechtvaardigd was als men niet duidelijk kon maken dat informatie-uitwisseling zou leiden tot concrete maatregelen en interventies. Dat gaat het NGB te ver. Informatie-uitwisseling zou namelijk ertoe kunnen leiden dat een interventie achterwege blijft. Als de keuze om een interventie te plegen van tevoren kan worden bepaald, ‘is het delen van informatie überhaupt niet nodig en kan op eigen informatie worden geacteerd’.

Knelpunten aanpakken

De Raad schetse in het advies drie mogelijke scenario's: er is geen nieuwe wetgeving nodig, er zijn een aantal aanpassingen nodig vanwege knelpunten en er is een algemene grondslag nodig voor gegevensuitwisseling omdat er te veel knelpunten zijn. Het NGB adviseert de minister om te kiezen voor de derde optie. Verder benadrukt het NGB dat gegevensuitwisseling niet alleen belangrijk is om ondermijning te bestrijden, maar ‘voor burgemeesters ook van belang is op het snijvlak van zorg en veiligheid… Informatieverstrekking is ook bij de terugkeer van zware gewelds- en zedendelinquenten niet optimaal.’

Voorkomen en bestrijden

Het eerste bezwaar van de Raad tegen het wetsvoorstel ging over het uitbreiden van de openbare-ordetaak van burgemeesters met ‘het voorkomen en bestrijden van criminele activiteiten’. Het bezwaar was dat de voorbeelden in het wetsvoorstel al onder de huidige taak van burgemeesters om criminaliteit te voorkomen vallen. De voorgestelde uitbreiding naar bestrijding zou een taak van politie en justitie zijn en het zou volgens de Raad kunnen leiden tot verwachtingen die burgemeesters niet kunnen waarmaken. Het NGB schrijft: ‘Voor zover de wetgever bij het toewijzen van nieuwe burgemeestersbevoegdheden voor ogen houdt dat dit openbare ordeaspect leidend moet zijn, zijn wij niet bang dat het tot onrealistische verwachtingen gaat leiden, zoals de Raad van State lijkt te suggereren.’