Geen gemeentelijke draaiboek voor Brexit

Het Britse referendum van vandaag kan leiden tot een Brexit. In hoeverre zijn grote Nederlandse gemeenten hier eigenlijk op voorbereid? Zij houden hun kruit vooralsnog even droog. ‘Er zijn geen draaiboeken.’

Uitslag afwachten

Alle tekenen wijzen erop dat de Britten “gewoon” in de Europese Unie blijven, maar referenda hebben vaker voor verrassingen gezorgd. En hoeveel mensen die normaal nooit stemmen gaan nu wel naar het stemlokaal? Een kleine ronde langs de grootste Nederlandse gemeenten leert dat er geen actieplan klaarligt voor een Brexit. ‘Er ligt wel iets klaar, maar geen strak draaiboek. We wachten eerst de uitslag van het referendum af’, reageert woordvoerder Sebastiaan Meijer van wethouder Kajsa Ollongren van de gemeente Amsterdam. Volgens hem worden bij de keuze voor een Brexit de gevolgen ervan pas de komende maanden duidelijk. ‘Over gevolgen voor nieuwe werkvergunningen en kansen voor de Zuidas, waar je naar vraagt, zullen we pas wat zeggen als het zover is. Tot dan doen we niet mee aan het scenariospel.’

Voortdurend contact

Ook voor de gemeente Den Haag kan een Brexit gevolgen hebben voor Britse werknemers, maar de gemeente “doet geen woordvoering” op het onderwerp Brexit en verwijst door naar de ministeries van Economische en Buitenlandse Zaken. Hetzelfde antwoord geeft de gemeente Rotterdam: ‘Een mogelijke Brexit heeft een landelijke impact.’ En ook de VNG houdt zich niet bezig met dit onderwerp. Het kabinet volgt de ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk (VK) op de voet. ‘Er is voortdurend contact met onze Britse counterparts.’ Het loopt echter niet vooruit op de mogelijke scenario’s bij een mogelijke Brexit. ‘Dat is ook niet nodig. Bij een eventuele “nee” blijft het VK voorlopig lid van de EU en verandert er niet direct iets aan de geldende regelgeving en de rechten van Nederlandse bedrijven en Nederlanders in het VK.’

Niet te snel rijk rekenen

Premier Rutte hintte onlangs in een interview met persbureau Bloomberg op een mogelijke uittocht van financiële instellingen van Londen naar Amsterdam. Maar volgens Cor Lamers, burgemeester van Schiedam en voorzitter van de Nederlandse delegatie van het comité van de regio’s, moet Nederland zich niet te snel rijk rekenen. ‘Financiële instellingen komen niet onmiddellijk naar Amsterdam. Frankfurt wordt eerder de financiële hoofdstad.’ Voor zover Lamers kan beoordelen houden lokale overheden geen rekening met een keuze voor een Brexit. ‘En als de Britten dat inderdaad doen, moet de Britse regering nog met een formeel standpunt komen. Daarna is er nog de wettelijke uittredingsperiode van drie jaar.’

Bijzonder neveneffect

Bij een Brexit functioneert het comité dus gewoon door, al houdt Lamers er serieus rekening mee dat de Britse delegatie in het comité na het referendum wordt gehalveerd, omdat de Conservatieven eruit stappen. ‘Daar is een reële kans op. Daarmee zouden ze zichzelf voor de resterende periode tekort doen.’ De Britten trekken vaak op met Nederland, dus ook ons land zal het stevig merken als zij wegvallen. Saillant is dat de Britten vanaf 1 juli 2017 Europees voorzitter zijn. ‘Dat wordt wel een vertoning. Het is een bijzonder neveneffect.’

Geen precedent

Volgens Lamers zijn er geen draaiboeken voor de gevolgen een Brexit. Hij weet wel dat de financiële afwikkeling van bijvoorbeeld het uittreden van een gemeente uit een gemeenschappelijke regeling “een heel gedoe” is. ‘Maar het zou de eerste keer in de geschiedenis zijn dat een land uit de EU treedt. Er is geen precedent.’ In zijn gemeente zal een Brexit vooral gevolgen hebben voor de vele Britse werknemers in en om de Rotterdamse haven. Nu hebben die nog vrij recht op arbeid. ‘Maar dan is er een enorme blokkade voor hen om hier te werken en andersom ook voor de vele Nederlandse academici die in Londen werken.’

Nipte overwinning Blijf-kamp

Voor de Rotterdamse haven zal een Brexit direct merkbaar zijn, omdat veel kennis en kwaliteit in de offshore industrie dan verloren gaat. ‘Dat is een onzalige gedachte, want het is een belangrijk onderdeel van het werk.’ Ook spelen Engelse ingenieurs een grote rol bij grote oliemaatschappijen en rederijen. ‘Een Brexit leidt tot im- en exportbarrières. Er moeten nieuwe verdragen komen.’ Lamers verwacht niettemin een overwinning van het Blijf-kamp. ‘Maar het zal nipt zijn.’