Amersfoort gaat strijd met Vahstal weer aan

Tegelijkertijd een vuistslag en een hand geven. Zo karakteriseerde SP-fractievoorzitter Marc Smits het tweesporenbeleid dat het Amersfoortse college de gemeenteraad heeft voorgelegd in de zaak-Vahstal: doorprocederen en proberen te schikken. Hij vindt geen argumenten voor doorprocederen. Maar de coalitiepartijen houden elkaar vooralsnog stevig vast, dus gaat de strijd tegen Vahstal door. Maar mogelijk wel met een bruggenbouwer.

Toneelstukje
Na sessie met een uitleg van de advocaten van de gemeente Amersfoort over de juridische positie van de gemeente en een sessie achter gesloten deuren, waarin de wethouders Hans Buijtelaar (VVD) en Willem-Jan Stegeman (D66) de strategieën en afwegingen met de raad deelden, was de avond voor de Tweede Kamerverkiezingen het moment voor de raad om zijn wensen en bedenkingen te delen. ‘En daarbij de geheimhouding in acht nemend’, begon fractievoorzitter Menno Fousert van Amersfoort2014, een van de meest kritische raadsleden, zijn bijdrage. ‘Een toneelstukje’ noemde hij de opvoering, ‘aangezien het besluit van het college al is genomen’.

Raadsenquête
Dat is jammer, vindt Fousert. Hij heeft grote zorgen over het Vahstal-dossier en de beoogde vervolgstappen van het college. Hij vindt de onderbouwing van het college niet overtuigend. Na het bekijken van 64 scenario’s komt hij tot de conclusie dat de strategie had moeten zijn de financiële schade en risico’s zo veel mogelijk te beperken en de procedure zo snel mogelijk te beëindigen. ‘Het duidelijkste spoor is het afsluiten van dit dossier. Dat is pijnlijk, heeft gevolgen voor de begroting, zal de inwoners op kosten jagen en zal niet zonder gevolgen mogen zijn. Hij pleit voor een raadsenquête. ‘Er is veel fout gegaan en de onderste steen moet bovenkomen. We zitten in een stroomversnelling, we kunnen dit niet voor ons uitschuiven. Dat is onze verantwoordelijkheid.’

Bruggenbouwer
Volgens de PvdA is Amersfoort alleen gebaat bij een overeenkomst met Vahstal en de partij wil dat de raad daarbij ‘aangelijnd’ blijft. Het ‘staatje’ dat fractievoorzitter Harun Keskin in de besloten sessie had gezien, vindt hij onvoldoende. ‘Ik heb meer informatie nodig.’ Het CDA wijst er bij monde van fractievoorzitter Micheline Paffen op dat de gemeenteraad er is voor het belang van de burgers van Amersfoort. ‘Denk aan maatschappelijke verantwoordelijkheid.’ Ze is in dat kader voor het voorstel van het college om te gaan voor het vernietigen van ‘de vierde tussenbeslissing’ en de eindbeslissing van de bindend adviesprocedure 2015. Toch ziet ze ook dat argumenten blijkbaar niet afdoende zijn om de meningen van de twee partijen te veranderen.‘ Minnelijk overleg aangaan ziet ze als de enige manier om de kwestie te stoppen. ‘Niet met advocaten, ambtenaren en wethouders. Zoek naar een bruggenbouwer van aanzien die maatschappelijk belang vooropzet en beide partijen vertrouwen.’

Zwartlakken
De SP komt tot de conclusie dat er geen argumenten zijn voor doorprocederen en dat dit ook enorm risicovol is vanwege de rente van 8 procent, de juridische kosten en de ongewisse opbrengst. ‘We maken ons daarom hele grote zorgen.’ De wens van de partij is om de minst risicovolle stap te zetten, waarbij kosten zo laag mogelijk blijven. ‘En dat is niet deze strategie.’ En als je deze strategie dan kiest, ‘wees er dan een stuk opener over en verkoop het actiever, aldus Smits. ‘De wethouder was heel stellig over de rente, maar de onderbouwing is zwartgelakt. Als je een verslag opstuurt, waarin mijn mening deels is zwartgelakt, dan gaat er iets mis. Hoe kijk je terug op je eigen rol als gemeente, vroegen we vorige week. Maar de toelichting daarop is zwartgelakt. Dan maak je dus niet openbaar wat wel openbaar zou moeten zijn.’

Schadestaat opmaken
De Burger Partij Amersfoort volgt de Vahstal-zaak al vanaf het begin en heeft het menigmaal op de agenda gezet of er vragen over gesteld. Raadslid Ralph Langendam wijst erop dat er een bindend adviesprocedure is geweest met een duidelijke eindbeslissing, ‘waar beide partijen mee hebben ingestemd’. Achteraf gaan zeuren dat de uitkomst je op details niet bevalt en daarom alsnog voor vernietiging gaan, daar gaat geen rechter in mee. Het zwaard van Damocles is al gevallen. Er zal weinig aan de uitkomst veranderen en de rente loopt door. We zien in Vijfheerenlanden waar een langdurig juridisch conflict met een wettelijke rente toe kan leiden.’ De partij gaat daarom opnieuw een motie indienen die oproept om snel en gedegen een schadestaatprocedure op te starten om ‘dit debacle’ tot een einde te brengen ‘voor het op 25 maart te laat is’. Dat is de uiterste datum voor het college om bij de rechter vernietiging van de eindbeslissing over het conflict te vragen.

Coalitiepartijen
Vervolgens zijn de coalitiepartijen aan de beurt. Fractievoorzitter Dillian Hos van GroenLinks is het roerend eens met het CDA: een bruggenbouwer lijkt haar zeer wenselijk. ‘We moeten ook niet naïef zijn en de juridische mogelijkheden waarborgen.’ Ze heeft een duidelijke wens als er een minnelijke procedure met een bruggenbouwer wordt opgestart. Ik wil dan periodiek worden geïnformeerd door het college of de bruggenbouwer, en dat mag achter gesloten deuren.’ Vervolgens wijst Maarten Flikkema, fractievoorzitter van de VVD, erop dat er ook nog een andere procedure loopt van Vahstal over de typologie van de woningen (die hij niet toegewezen heeft gekregen door de gemeente, WB). Het gaat erom in welk (luxe) segment de beloofde woningen vallen. ‘Wij kunnen ook een nieuwe procedure starten voor vernietiging van de tussenbeslissing en de eindbeslissing.’ Dat heeft volgens hem geen invloed op het doorlopen van de rente. Toch moet het ondernemersbelang van Vahstal ook niet uit het oog worden verloren. Zowel de positie van hem als van de gemeente moet recht worden gedaan. Hij ziet wel iets in het idee van een bruggenbouwer en is het eens met de collegelijn.

Geen heksenjacht
De wens van CU-fractievoorzitter Hans Bol is dat een minnelijke beslissing leidt tot het bouwen van woningen. Ook hij ziet wel wat in een bruggenbouwer, net als D66-fractievoorzitter Tyas Bijholt die ook vindt dat het probleem moet worden opgelost en gaat het idee van een raadsenquête bespreken met zijn fractie. ‘Misschien zijn er fouten gemaakt in het verleden. Dat is niet goed, maar het moet geen heksenjacht worden jegens ambtenaren of het college. We moeten niemand ‘pakken’ of schuldig maken. Transparantie is belangrijk. Het college heeft inderdaad te lang de kaarten op de borst gehouden. We moeten niet meer zo afwachtend zijn en laten zien dat we oprecht een oplossing willen.’ Hij wil meer openbaar maken. ‘Nuances ontbreken nu soms in de stad. Geef die dan ook als college.’ Noëlle Sanders van Lijst Sanders vindt dat de raad alsnog een idee van Fousert over moet nemen: als raad een advocaat inschakelen om te bepalen of er nog wel kans is. ‘Op die basis moet je als volksvertegenwoordiger een beslissing kunnen nemen. Als er geen kansen zijn, dan moeten we dit zo snel mogelijk beëindigen.’

Ander type gesprek
Wethouder Buijtelaar constateert dat iedereen snel van de zaak af wil op de minst risicovolle manier. ‘Maar is dat allemaal met elkaar te verenigen?’ Hij noemt het een gezamenlijke zoektocht, die ook ingewikkeld is, ‘want het gaat over mogelijk veel geld’. Na vernietiging van de beslissingen komt er wellicht ‘een ander type gesprek’ met elkaar, hoopt hij. Er komt dan niet automatisch een nieuwe bindend adviesprocedure. ‘Daarom voeren we een tweesporenbeleid.’ De belangen van Vahstal liggen anders dan de bredere gemeentebelangen, legt hij uit. Hij zegt de raad best meer te kunnen informeren, ‘maar de vraag is of er wel altijd wat te melden is’. Hij heeft de opmerkingen over een ‘bruggenbouwer’, waar een meerderheid voor is, gehoord, net als de wens van een aantal raadsleden om een raadsenquête te houden. ‘Dan praat je over een langere periode. Het is leerzaam die brede periode te bekijken.’ Hij verwelkomt de meerderheid voor het tweesporenbeleid en stelt dat dit ‘waarschijnlijk niet de laatste bijeenkomst over deze zaak is’.