E-goeroe: ‘Hou het simpel’

Tom Steinberg is een van de bekendste voorlopers van e-participatie (digitale participatie). Zijn organisatie MySociety maakt ‘democratische websites’ die mensen beter laten communiceren met bestuurders, dienstverleners en volksvertegenwoordigers; maar ook andersom. Het bekendste voorbeeld is de site fixmystreet.com waar inwoners van Groot-Brittannië problemen in de openbare ruimte kunnen aankaarten. Meldingen over kapotte straatlampen, graffiti en andere zaken komen automatisch op het bord van het lokale bestuur, dat nog nooit zo’n effectieve problemendetector kende. Zo werden er al 25.000 problemen aangekaart.

 

Steinberg, die zelf een tijdje als politiek analist in de Strategy Unit onder Tony Blair werkte, ontwikkelde een aantal websites om de Britse politiek transparanter te maken. Zo geeft theyworkforyou.com informatie over alle Britse parlementsleden, inclusief hun stemgedrag en de vragen die zij aan ministeries hebben gesteld. En dat werkt. Vorig jaar bezochten maar liefst drie miljoen mensen de site.

 

In opdracht van de regering ontwikkelde Steinberg ook het enorm populaire petitieplatform petitions.number10.gov.uk waar petities kunnen worden opgesteld. Op die site zijn al acht miljoen handtekeningen geplaatst voor uiteenlopende onderwerpen zoals ‘overal aanlijnen van honden’ of ‘verplichte zonne-energie in straatverlichting’. Steinberg gaf vorige week in Nederland een presentatie bij het platform SocialStrategyTalk. Ook brainstormde hij op het ministerie van Binnenlandse Zaken over digitale participatie.

 

Heeft het digitaal burgerschap de toekomst?

 

‘Volgens mij kun je burgerschap niet opleggen. Dat is in ieder geval niet ons doel. Wij maken simpel digitale tools voor mensen om hen te helpen met elkaar en hun bestuur te praten. Mensen moeten het voordeel van participatie inzien. Alleen dan zullen ze meedoen. Fixmystreet.com werkt ook zo. Alleen doordat zoveel mensen meedoen, ontstaat uiteindelijk de publieke waarde, en de gemeenschap profiteert. Natuurlijk willen we dat mensen hierdoor meer participeren in de samenleving, maar meedoen alleen is al goed genoeg.’

 

Op uw sites is weinig ruimte voor publieke discussie.

 

‘Klopt, maar internet is al vol met discussie. Andere websites doen dat al veel langer en beter. Mensen kunnen ook gewoon meedoen met een project zonder erover in discussie te treden. We zijn geen sociaal medium. Dat hoeft ook niet. Volgens mij is er een gat in de markt voor democratische tools. Stel je eens voor dat iedereen alleen nog maar sociale media zoals Facebook en Twitter zou gebruiken. Hoe moeilijk zou het zijn om informatie dan nog gericht over te brengen? Het is ons doel om informatie te ontsluiten en de overheid transparanter te maken. Wat wij doen is slimmer.’

 

Veel mensen zonder internet worden dan uitgesloten.

 

‘Ik krijg deze kritiek wel vaker. Als ik mild ben, zeg ik: ik denk dat de overheid het gebruik van internet zou moeten stimuleren. Het is namelijk een erg sociaal en handig medium. Maar ik weet ook dat het opleiden van mensen intensief en erg duur is. Mijn meer activistische antwoord is: de regering is er voor ons!

 

'Een meisje van 15 dat alleen maar communiceert in Habbo Hotel (een populaire website voor tieners, red.) heeft waarschijnlijk nog nooit een echte brief geschreven. Zij wil straks best communiceren met de overheid, maar dan wel via een link op Facebook. De overheid is er voor brievenschrijvers. Ze is er dus allang voor mensen die geen internet gebruiken. Die participeren dus ook allang. Maar hoe bereik je dat met de nieuwe generatie?’

 

Welke voorwaarden zijn belangrijk voor digitale participatie?

 

‘Een groot probleem is de houding van ambtenaren. Zij willen er vaak niet in investeren. Terwijl het niet kostbaar hoeft te zijn. Fixmystreet. com kostte slechts 6000 pond, maar is uiterst effectief. Ministeries kunnen bij verschillende bedrijven opdrachten voor participatie-websites uitzetten, met een relatief klein budget. Van al die opdrachten kunnen ze vervolgens leren wat werkt en wat niet. Ambtenaren kunnen de prime movers zijn in deze ontwikkeling. Daarnaast moet participatie vooral simpel en leuk zijn.

 

'Facebook moet als voorbeeld dienen; het is grappig, leuk en spannend. Waarom kan dat ook niet met participatie in beleidsvorming? Dan gaat het ook vanzelf. Want campagne voeren voor eParticipatie zou niet nodig hoeven zijn. Heb jij ooit een promotiecampagne voor de mobiele telefoon gezien? Die heeft zichzelf ook verkocht omdat iedereen deze wilde gebruiken.’

 

Biedt e-participatie een oplossing voor de kloof tussen burger en politiek in ons land?

 

‘Ik ken de Nederlandse situatie niet goed, maar in het algemeen is die kloof tussen burger en regering er omdat óf de politici niet goed luisteren, óf de mensen het beleid niet begrijpen. Ik denk dat er in Nederland een groot probleem is in de manier waarop de coalitieregering wordt gevormd. Partijen verdedigen totaal andere standpunten tijdens de verkiezingen dan die later in het coalitieakkoord terugkomen.’

 

Wat zou de digitale oplossing hiervoor zijn?

 

‘Ik zou de coalitievorming laten plaatsvinden in een kamer met videocamera’s, zodat de onderhandelingen live te volgen zijn. En verder zou ik de onderhandelaars verbieden om buiten de zaal met elkaar te praten. Dat kan best. In Amerika mogen juryleden ook niet met elkaar in contact komen buiten de rechtszaal. Dan ben je van de achterkamertjespolitiek af en begrijpen mensen beter hoe compromissen tot stand komen.’

 

Er wordt vaak gezegd dat politici niet luisteren naar het volk.

 

‘De kloof tussen burger en politiek bestaat ook in het Britse districtenstelsel, waar het parlementslid relatief dicht bij de kiezer staat. Meer dan 50 procent van de kiezers weet niet wie hun vertegenwoordiger is. Onze website theyworkforyou.com biedt hiervoor een oplossing. Vervolgens moet de informatiestroom verbeteren. Daarom hebben we hearfromyourmp. com gemaakt, waarbij politici een onderwerp neerleggen bij het electoraat. Zo komt het van twee kanten.’

 

Verandert daardoor ook de politieke agenda?

 

‘De regering denkt vaak alleen maar in de bekende thema’s, zoals gezondheid en onderwijs. Wat dat betreft is er sinds pakweg 1900 niks veranderd. Al het andere wordt als buitenaards gezien.’

 

Brengt e-participatie directe democratie dichterbij?

 

‘E-participatie is vóór alles een hulpmiddel voor de politicus om te weten wat de mensen willen, maar ik vertrouw bijvoorbeeld geen massale stemming over de doodstraf. Ik denk wel dat mensen prima over kleinere, lokale zaken kunnen stemmen, zoals de locatie van een nieuw gemeenschapsgebouw. Maar ik geloof niet zozeer in directe democratie.

 

'De parlementaire democratie kan goed functioneren, maar er is iets grondig mis met de informatievoorziening. Mijn regering werd onlangs gevraagd hoeveel geld er het afgelopen jaar is besteed aan computertechnologie. Het antwoord: 12 miljard of 14 miljard pond. Dat is een verschil van 2 miljard pond!’

 

cv

 

Tom Steinberg (1978) studeerde politieke wetenschappen, economie en filosofie aan Oxford University. Hij werkte enkele jaren bij de conservatieve denktank Institute of Economic Affairs en bij de Strategy Unit van de Britse regering. Sinds 2003 is hij directeur van MySociety, een non-profit producent van websites die het contact tussen bevolking en bestuurders moeten bevorderen. Steinberg schreef in 2007 samen met Ed Mayo The Power of Information Review, een gloedvol betoog voor betere overheidsinformatie.